On the role of AI in Research and Science: Not Giving Fish, but Teaching to Fish

Ever since Alan Turing's groundbreaking paper on artificial intelligence, we've been on a quest to master what he aptly described as an "imitation game." AI advancement is a continuous endeavour to increasingly simulate and mimic human reasoning and behaviour, an extension of the mediaeval ambition to build a "Golem", a mythical non-human but anthropomorphic, non-machine but mechanical, incarnation that simulates and ultimately surpasses our own capabilities.

While building a passable imitation of human behaviour is commendable, it carries the inherent risk of equally amplifying our built-in limitations and flaws. We want to marvel at the astonishing feats of AI, but do so without the risk of being confronted with equally glaring examples of human shortcomings.

We've witnessed glimpses of AI gone astray due to biassed training or unforeseen behaviours. Image recognition AI might hallucinate recognizable patterns in random noise, and online language models have at times produced convincing but utterly false information without even the most basic fact-checking or self-questioning.

Historically, science attributes human failures to a lack of knowledge, and the scientific process establishes a structured dialogue to rectify this. This dialogue, while imperfect, is fine-tuned to cultivate knowledge—a shared, common understanding of reality that enables us to predict the outcomes of our actions and policies. It has also unveiled our inherent biases: our tendency to disregard unwelcome facts, seek arguments that align with our preconceived notions, and engage in post-rationalization, all while using notoriously ambiguous language.

Today's challenge lies in aligning the statistical prowess of AI with the perennial quest for knowledge. Obtaining quick answers does not equate to fostering understanding, but they should harmoniously coexist.

(Data) Science has progressively embraced the principles of the semantic web and semantically unambiguous knowledge graphs. The deceptively simple RDF grammar, with its concise three-word sentences, has introduced a new computer language aimed at describing facts about the world, this in contrast to the directive nature of classic programming languages (Turing-complete instruction sets)

This transition to publishing linked open research data brings forth a global effort to define vocabularies, unambiguous reference terms, and navigational property paths that connect disparate parts of a scientific knowledge graph spanning all domains. The grown consensus behind this forms the semantic backbone for fruitful collaboration with AI, equipped with advanced statistical analysis capabilities.

The collaborative cycle unfolds as follows:

• Humans provide curated real-world data encoded in semantically annotated form (triples).
• A "feature-detecting AI" can be trained to assist in accurately converting new, high-volume observations into semantically precise statements.
• The expanding interconnected data becomes accessible for both humans and AI to derive meaning from it.
• A distinct "association-detecting AI" mines this extensive and domain-spanning dataset, revealing surprising statistical connections that are, crucially, unambiguously understandable due to shared terminology.
• Some of these discoveries trigger our attention, becoming new hypotheses for which experts, likely humans initially, devise data collection systems and theories to verify or debunk them and, ideally, ascertain the direction of causality.

In prehistoric times, a hunter would assess various factors like prey movement, distance, and wind before throwing a spear to secure a meal for their tribe. In the modern perspective, this is an exquisite solution to second-degree ballistic functions. Individual experiences and skills are explained as theories, signifying reusable knowledge. In the "survival game" this approach has unlocked a new level to us humans.  We should not nonchalantly hand the keys to this over to a new breed of intelligence. And, if further down the road, AI is to help us discover more new levels, we must establish and govern the principles that allow us to keep evolving alongside it.

Het Recht op Rationeel Pessimisme ~ De Parabel van de Bergbeklimmer // @destandaard @mboudry

Dit artikel is spontaan uit de pen gerold op Zaterdag 13 april en is vrijgegeven als gratis (no paywall) bijlage van De Standaard van die dag.  Een aanvullende paragraaf op het artikel "Alle soorten pessimisten hebben ongelijk" (link zonder paywall) van @MBoudry

-oOo-

Pessimisme in goede tijden is paradoxaal begrijpelijk én verrassend rationeel.  Hoe beter je het hebt, hoe meer je bewust bent van wat je allemaal kunt verliezen.  Hoe hoger je positie op de berg, hoe mooier het uitzicht, maar ook: hoe groter de kans dat je hoogtevrees gaat opspelen.

Ja hoor, blijf vooral helemaal zen en Buddha, maar kijk misschien toch beter niet langs de wand naar beneden.

En omgekeerd: enkel op de bodem van de Hel, is de optimistische leuze "The only way is up" een onbetwiste, tautologisch absolute zekerheid.

-oOo-

Optimisme is ontegensprekelijk een gezelliger aanvulling op contentement: Ja, het is nu goed, beter dan ooit zelfs; maar we hebben het hardnekkig recht (c.q. de morele plicht) te blijven zoeken en te geloven in "nog beter".

Toch heeft de pessimist op het feestje niet helemaal ongelijk: het verwoorden van "potentieel verlies" is rationeel verdedigbaar. Het is begrijpelijk om dat bewustzijn om te zetten in voldoende voorzichtigheid. Het is ook niet in conflict met een appreciatie van hoe goed het nu is. Het is gewoon goed advies:

De bergbeklimmer die  een onbekende hoogte bereikt voorziet best even een veilig verzekerend anker in de rotsmuur voor hij genoegzaam rondkijkt, genietend van het bereikte resultaat. Daarna kan hij in volle vertrouwen en met gerust gemoed weer toegeven aan de rusteloosheid van het zoeken naar het volgende hoogterecord.  De soloklimmer die dit in de wind slaat is "onnodig roekeloos".

-oOo-

Ondanks hun stellige beeld ervan is de effectieve toekomst van zowel de optimist als de pessimist nu nog onbekend; en daarom zijn hun versies erover beide samen waar. Ze bestaan in een soort quantumtheoretische superpositie van even grote waarschijnlijkheid. De golffunctie van waarschijnlijkheden valt enkel samen met de realiteit die we willen door zelf actie te nemen: bewust te kiezen voor het duurzaam verankeren van de vooruitgang die we hebben bereikt. Enkel zo verzekeren we de richting van de vooruitgang: "Altijd beter!"

A bots license to kill.

This is a lengthy reaction to FLI Podcast: Why Ban Lethal Autonomous Weapons?

(LAW == Lethal Autonomous Weapon)

First off: thanks to the makers for the insightful podcast. Even if it made me cringe often, it also made me question, rethink and better argument my own believes and concerns in this area.

However... :)

There are three elements I strongly missed, or rather, I oppose three implicit assumptions that seem to be unquestionable:

1. why weapons
2. why robots vs humans
3. why not consider to promote

In reverse order:

Where are the opposing views? 

While I consider myself on the "ban"-side, I really miss an honest investigation into what benefits there are. What could we gain from having access (even massively) to these LAWs?

Seriously:

• These life-death decissions, and their executions really look like one of those "dirty jobs" we'ld hapilly be ofloading to autonomous systems, right? Less stress for humans, less strain on humanoid conscience, ...
• Humans are known to be error-prone. Doubly so when in stressful situations. There is no reason to see this as a benefit. When considering that single case of (only human possible) mercy, we are probably ignoring the ten unneaded victims he made.
• Everyone having one of those LAWs might sound horrifyingly distopian, but it also kind of "leveling the playing field", better avoiding power-imbalance, distributing potential use of (protective) lethal violence more evenly. In this (utopian) view we all get to be assigned a robotic guardian angel, one to be reckonned with. Hell, yeah!

Better examples to be found; but in any case: I really think AI is in the corner of "large potential benificial progress" - I fail to see the a priori reason why this could not also be in the area of managing, controlling, countering, balancing lethal violence.

-oOo-

The strange case of two distinct ethics

Again and again I am puzzled by this artificial (and once more: upfront, unquestioned) divide between robots and humans in ethical questions. I understand these robots are new, and obviously not-human. With their development new ethical questions arise, new insights are to be found. But these are to be extensions, completions, adaptions of whatever ethics we already have: there is no second set of ethics to consider. This is about us.

I've written at length about this on my blog-series on ai-ethics: Turing's mirror - Turing's Duck - Turing's Razor

To me the separating screen in Turings test really functions as John Rawls' "veil of ignorance" or the blindfold on Lady Justice: "What if we didn't know if it was a man or a bot?"

So for me, unwilling to make a priori human vs bot distinctions, this podcast made a threasure trove of cringeworthy moments. Almost each time the 'human' is explicitely mentioned:

• When "human dignity" is considered - as if the value of one's life is measured by the way it is taken away.
• When killing robots are said to "dehumanize war" - as if man needed help to do that, really?
• When we seek "meaningful human control" - as if we really trust humans?

As an aside: I live in Flanders, Belgium, near the visible remains and memory of the devestation of world war I. Maybe the CCW should have be held over here, in stead of in Geneva?

I loved the "do no harm" approach. But when it comes up, it gets to be the prerogative of the "medical community" (some special brand of humans?). Why is this not considered the core of the more broad "human nature" (military and law-enforcement communities included). And if so, why would this not naturely be expanded to a "universal guiding principle" that also drives and governs automates?

In our own history we continue to abuse abstract devisions to separate, to blame, to dehumanize, to oppress and finally to kill. Let us stop now. AI challenges should help us overcome differences and devisions between humans; let us not need one more distinction to achieve that.

-oOo-

LnAWs

So obviously. I find it awkward to hear fifty minutes of talk about banning lethal autonomous weapons, and just take for granted: the natural existance of lethal non-authonomous weapons.

Whatever rules we have on the latter, should naturally be extended and applicable to these new ones. And if the new ones make us reconsider: it must be because we hadn't thought well enough about the old ones in the first place? (No, I'm not baiting for NRA style reactions. This is not about the US)

Our current approach to lethal weapons shows we can be organisationally realistic and legislatively optimistic at the same time.

Legislation already states "You should not kill". Still we understand bad sheep will emerge, so we introduce 'law-enforcement', a state organized monopoly on violence to be used to avoid greater harm / more violence. This tends to work. The strange thing is: we know individuals within the law-enforcement fail. Apparently this proclaimed "meaningfull human control" is not flawless. This shows our trust does not go towards those individuals, but to the institute.

We are in fact *not* looking for individual human control, we are satisfied with an organizing controlling-society. A society defining and adjusting the policies and rules of engagement. One that supervises and reports back on actual execution. One that disciplines the abuse of trust. One we are part of ourselves.

-oOo-

To close up: I really think (paradoxically) that calling to "Ban LAWs" is the worst possible strategy at achieving a ban on LAWs. (or rather LWs of any kind)
In dossiers like this (strong opposing ethical matters of principle) the solution never comes from those digging-in or standing their ground. Not from those declaring their views as "non negotiable". In this case I would expect more practical result from carefully leaving the high moral ground towards a negotiable position of some objectively verifiable test. From changing the narrative from "Never cross this line" to "Ok, but only if it passes this level".

You might of guessed: In my world-view passing that very test that makes any law-enforcer deserving of "our (society) level of trust"; that test should be applicable to both man and bot. If we end up in a future where we can gradually raise the bar in that test, we should consider that a good thing. Even if those levels grow to be achievable only by 'them'.

One might recognize in this strategy the vague reflection of what Turing did in his paper "the imitation game": Facing the claim that "computers will never be intelligent", he simply made 'intelligence' into a falsifiable assertion: an objective test. By hiding the nature of the participants behind the screen, he left the a priori principle that it (intelligence) could not be achieved by one of them. In return we got into an interesting race of "ever better".

-oOo-

This comment displayed some agency in stubbornly requiring publication here, to balance the irony and frustration of getting killed off (i.e. marked as spam, probably for containing a perfectly valid URL) by, surely, a robot!

My (lengthy) reaction to https://t.co/RA4HGETJ98
from @FLIxrisk got automatically (oh irony) *killed* (rather marked as spam) by the bot @disqus

Lucky for me I could give it a second life: https://t.co/W638vnhWRk

— ☮️ Marc Portier (@mportier) 10 april 2019

Het ministerie van “Meta Zaken”

Bedenkingen over #migratie en #klimaat naar aanleiding van #marrakesh 

Voor wie het gemist heeft. In de marge van het politieke nieuws deze week was er een spontane en emotionele uitbarsting van Tom Lenaerts (@lenaertst), een terugfluitende reactie van Johan Op de Beeck (@Johanopdebeeck), en een fijne (maar berustende?) duiding van Tinneke Beeckman (@TBeeckman).

Aangezien ik iedereen altijd gelijk wil geven, moet ik me wel afvragen of Johan wel juist heeft gehoord wat Tom heeft gezegd? (Of toch minstens wat ik erin had gehoord?)

Roept hij echt op om het publieke debat te stoppen en in de achterkamertjes te gaan compromissen?  Hij zei toch “Los het op”?  Dat was toch niet mis te verstaan als “Steek alle energie in de oplossing (en het daarvoor nodige debat)!”. Wat hij nog verder verduidelijkte met “... maar niet in «dat circus»”. 

Wie heeft hoe lang wat laten liggen in dit dossier? Wie verandert er wel of niet van gedacht? En wanneer is dat te laat? Wie zet wie met de rug tegen de muur? Wie valt wanneer waarover? Waar is de stekker en wie trekt er echt aan? Wie kunnen we de zwarte piet doorschuiven? Hoeveel rode lijnen gaan we trekken en wie is ze aan het overschrijden? Wie denkt (of beweert) het meest de publieke opinie achter zich te hebben, of anderzijds net hierdoor achter zich te krijgen? Want vooral: wie gaat volgende verkiezingen winnen?

Dus, ja, zelfs “Alsjeblieft, geef ons natúúrlijk dat debat”.  Maar mag dat dan gaan over de kern van de zaak, en niet over de spelletjes van tweede en derde orde? Dus wel over aan wat de mensen, burgers of migranten ten goede komt, maar niet aan waar de politici beter van worden? 

Met recht en reden wordt dat verwoord als “Ben je niet beschaamd?”, met recht en reden wordt dat onthaald op “spontaan applaus”.

Wat als elk woord in het debat zichtbaar wordt gewogen volgens de voorspellende calculatie van “de volgende verkiezingen”, en niet in het ernstig en efficiënt uitoefenen van het huidige mandaat?

Gewone mensen (zoals Tom en ik) vinden echt niet het inhoudelijke debat storend.  Ze hekelen wél het onevenwicht aan energie dat besteed wordt aan de nodige oplossing versus aan de neveneffecten. 

Het mag echt (publiek) duidelijk zijn dat sommige kwesties lastig en moeilijk zijn, maar het zweet dat bij die beraadslagingen van onder de deur loopt hoeft echt niet zo sterk te ruiken naar gespin en zelfbehoud.

Wat ik onze Tom luidop hoorde afvragen: “Beste politici, mag het heel eventjes niet over *jullie* gaan?”  We hebben voor jullie gekozen om in onze naam keuzes te maken.  Geniet van dat vertrouwen, maar kies dan minstens deftig over wat met dat vertrouwen, die tijd en energie te doen.  Want ja, de verzameling «Zichtbaar Foute Keuzes» maakt jullie minder bruikbaar als opvoedkundig voorbeeld voor de burger in het algemeen, en onze kinderen (de dochter van Tom) in het bijzonder. Ook daar heeft hij zonder meer een punt.

Die gepaste verontwaardiging zomaar als antipolitiek of populisme wegzetten is gewoon een exponent van “niet willen luisteren”. 

-oOo- 

Maar toch.  Ook de afgeleiden van hogere orde hebben hun rechten. We moeten durven aandacht geven aan de manier waarop, hoe het systeem werkt, hoe het proces verloopt.  Maar laat ons dan alsjeblieft meteen de overtreffende trap aanpakken. Let’s go meta all the way! 

Rond al die politieke spelletjes ontspruit namelijk een bijzonder boeiende vraag: Waarom zijn die blijkbaar zinvol, nuttig, winstgevend?

Welk systeem dicteert dat?  En waarom zouden we dat systeem zelf niet nu en dan in vraag stellen?

De mandatarissen zijn volgens mij niet ter kwader trouw.  Oké, ze gamen overduidelijk het systeem. Maar ze worden daartoe geprogrammeerd door het systeem zelf. Binnen de grenzen die erdoor worden opgelegd vinden ze een strategie die blijkt te werken. Of dat hopen ze toch. We kunnen hen dan wel verwijten de verkeerde keuzes te maken, maar ze kiezen echt niet zo makkelijk zelf welke keuzes er te maken zijn.

Het systeem al te veel in vraag stellen is voor hen ook echt niet makkelijk.  Dat neigt namelijk nogal snel naar de paradox van de zelf-negatie waar wel meer organisaties last van hebben: gezien de set van huidige regels precies hen heeft geselecteerd (verkozen), geldt dat bijna vanzelfsprekend als bewijs van de degelijkheid ervan. Ga er dan maar aan gaan staan!

De machteloosheid die ook Tinneke schetst maakt duidelijk hoe de spelers door het systeem bespeeld worden. De onderstroom wordt subtiel opgedrongen maar verder zonder morren overgenomen: eten of gegeten worden, winnen of verliezen, wij of zij. De nieuwe ficties van onze tijd. De gangbare cultuur. Zo is het nu eenmaal. 

Maar we moeten durven weigeren. De macht die ze van het volk krijgen is inclusief de mogelijkheid om het systeem bij te sturen.  De quote van Alice Walker wordt zowaar van toepassing op onze machthebbers zelf: “The most common way people give up their power is by thinking they don't have any.”

In de bedrijfswereld zijn nochtans tegenvoorbeelden.  Daar wordt vaak wel disruptie en innovatie omarmd en moedwillig opgezocht.  De wijsheid geldt dat “Wie zichzelf niet in vraag stelt zal de verandering, die hen uiteindelijk buitenspel zet, zelfs niet zien aankomen.”

De kerngedachte van democratie is dat de stoel van de macht vacant blijft (trouwens ook ooit op een lezing van Tinneke geleerd als ik me niet vergis).  De enige zekere weg tegen totalitaire regimes is het vasthouden aan het vaak, maar geordend (geweldloos) wisselen van de macht.  Binnen datzelfde kader zou het niet vreemd moeten zijn als we ook in elke legislatuur gericht gaan zoeken naar aanpassingen van de structuren van de macht: Het systeem zelf bijsturen dus.

Ooit was dat trouwens wat ik gewillig dacht te horen in het betoog van een lokale partij die opkwam met een visie op “goed bestuur”, aangevuld zelfs met een natuurlijke oproep voor een nodige focus op een “staatshervorming”.  Dat laatste woord heeft de kracht om op te roepen tot een goed overwogen systeemdenken. Een kracht om te (denken, durven, doen) veranderen. Helaas is de term snel semantisch strikt vernauwd tot een enge “communautaire context” en dan opgeborgen. In de feiten vertaald in mee hardnekkig volharden in de overbodige spelletjes. De gemiste kans dus om uit te zoeken hoe we de spelletjes overbodig maken.

En laat het meer dan een beetje nodig zijn.  Op het inhoudelijke niveau zijn er verdomd lastige uitdagingen die allemaal vele keer groter lijken dan onszelf: #migratie en #klimaat om er maar even twee te noemen.  Vandaar de spontane vraag of ons onvermogen om daar adequate antwoorden voor te formuleren niet op het metaniveau te lezen zijn als de symptomen van een dieper systeemfalen, van een mislukkend overlegmodel.  Want zo naïef wil ik wel nog zijn, die brave politici, willen allemaal het goede. Die weten ook dat de simplistische totalitaire reflex de zaak niet gaat oplossen.  Vanuit een voldoende misleide meerderheid met wat toegevoegd geweld een tiran aanduiden, en de rest laten buigen of barsten is niet wat we zoeken. De inzichten van onze vooruitgang zeggen net dat de vernieuwende oplossingen niet meteen door de meerderheid worden gezien en gedragen. Je moet er actief voor open staan en naar zoeken op de plekken waar je het niet verwacht.  De stijgende complexiteit maakt het ook twijfelachtig dat je zonder overleg of genuanceerde aanpak het antwoord vindt.

Geëngageerde politici staan voor iets, heet het. Maar dat "iets" mag gerust ook een waardige stijl, een vlot proces, bestuurskunst, of een toonbeeld van overleg zijn: met aandacht voor goede ideeën uit minderheden bijvoorbeeld. Aangevuld met de juiste experts is dat misschien zelfs nuttiger dan de eigen vermeende dossierkennis.

Dus ja, gelieve het toch eens te overwegen: een “Ministerie van meta-zaken”, waar men actief op zoek gaat naar een blijvend nodige hervorming van de systemen (structuren, organisaties, processen, verkiezingen, volksbevraging, inbreng, maatschappelijk debat, …) Want al slagen die er overwegend in een goed werkende staat en samenleving te realiseren, er lekt echt nog veel te veel nuttige energie weg in dingen die er eigenlijk niet toe doen.

Zonder zo'n ministerie, blijven blind volharden in het spel voor het spel zelf, wordt, (merci Tom), ervaren als beschamend.

-oOo-

Toch nog even mild ontsluieren van waar dit allemaal komt om te vermijden dat men mij al te veel originaliteit gaat verwijten.  Er valt rond systeemdenken echt niet te ontkomen aan die ingesleten opleiding ingenieur systemen en regeltechniek, maar dit verhaal drijft vooral op het recent inlezen in zeer uiteenlopende zaken: 

• #artificialstupidity over de systematische controle-crisis waarmee de doorgedreven automatisering ons confronteert
• #zigzagpodcast en #theguardian over de vertrouwens-crisis die we vandaag de dag kennen onder de vlaggen van #fakenews en #populisme
• #deepdemocracy over de zoektocht naar manieren om alle goede ideeën een kans te geven, vooral als die door een meerderheid zouden kunnen over het hoofd gezien worden
• #prstv over de boeiende werking van andere kies-systemen (zoals bv. in Ierland) en hun herprogrammerende effecten op hoe burger en polici erdoor met elkaar omgaan. Een snelle intro tot de kracht ervan vind je in de podcast Tweak the Vote van Radiolab

-o0o-

update hetzelfde maar dan kort en krachtig door @StijnDePaepe

Oprispingen, relletjes
en politieke spelletjes.
Onderhoudend, daar niet van,
maar 't is zo stilaan welletjes.
🗣🗣🗣
Over #Michel en/in de #Kamer.@demorgen: pic.twitter.com/j9HDDk39PX

— Stijn De Paepe (@StijnDePaepe) 13 december 2018

update Tangentieel verwant sterk stuk in De Tijd een weekske later: Het ironische van de ironie.

Tussen U en Mij: Bekentenissen over mijn privacy

(van een beëdigd leugenaar)

Liegen mag wél

Jammer dat je het zo laat, en van mij moet horen maar hier is het: liegen mag. Ik raad het zelfs aan als meest effectieve manier om marketeers aan te leren dat wat zij doen echt niet mag. Ik doe het zelf al jaren, en je hebt er de zegen van de GDPR of je moeder niet voor nodig.

Afgaand op hoe ik de voorbije jaren ben omgesprongen met de verplichte velden van digitale formulieren ben ik:

• sedert ik ben geboren op 1 januari 1900
• heel vaak van naam veranderd
• steevast te bereiken op het algemeen nummer van het opvragende bedrijf zelf
• woonachtig in de Ikwooneldersweg 2 te 1110 Nergensgooigem
• gezegend met meer geslachten en voorkeuren dan er in de nieuwste variant van het LGBTQ acroniem zijn vervat.

Tegen de plaag van de "verplichte velden" is de vriendelijk meegaande leugen je beste medicijn.  Hou er wel je hoofd bij: enkel als het veld niet voor jou nodig en controleerbaar goed moet zijn (een levering aan je thuis-adres bv) dan is het onnodig en dus *niet* verplicht.  Het ergerlijk asteriksje (*) naast dat veld mag dan het tegendeel beweren, het verplicht mij slechts tot één iets: de leugen om bestwil. Zie het gerust als mijn spontane bescherming van de vrager tegen een forse GDPR-boete. "Je hoeft dit niet te weten, dus weet je het beter niet!"

Je privacy beschermen begint zo dus altijd bij jezelf.  Het is nog niet te laat. Je kunt hier vandaag ook nog mee beginnen, en geef het meteen ook je kinderen mee. Noem het dan voor de goede orde niet "liegen" maar “burgerlijke ongehoorzaamheid”.
Breid je nieuwe inzicht meteen ook uit naar de niet virtuele wereld: ergerlijke aanhoudende petitiejagers zet je in hun hemd als hun lijsten ook klagers als Superman en Garfield Dekat bevatten. En het achterkantje van de klantgerichte korting-spaarkaart voor product xyz is even toegeeflijk, en dus bedoeld voor dit soort, euh, onnauwkeurigheden.

Voor de nerds: dit is ook waarom ik een plugin als die van AdNauseam zo geweldig vindt. De geruststellende zekerheid: Al is het algoritme nog zo snel, een ander én slimmer achterhaald hem wel.

Bang zijn dan weer niet. Zeker niet voor data.

Tot zover mijn hopelijk overtuigende geloofsbrieven richting eervolle vermelding in het kamp van de moderne rebellen tegen de samenzwering van de wild om ons heen grijpende controle-samenleving.
Maar kunnen we wel even rustig én ernstig blijven? En het probleem netjes scheiden van de vooruitgang?

Biometrische data (DNA, gezichtsherkenning of vingerafdrukken) hebben vele keren meer nuttige en positieve toepassingen dan ergerlijke of ronduit gevaarlijke.  Die laatste geven terecht aanleiding tot gepaste voorzichtigheid, transparantie en controle.  Maar iedereen die zich daarop beroept om nu en dan wat tegen te houden omdat het nu nog niet voorzichtig, transparant of controleerbaar genoeg is, moet zichzelf ook verplichten om de regels goed te krijgen en daarna zo snel mogelijk iedereen van de nuttig effecten te laten profiteren. Dit verondersteld de falsifieerbare aanpak van je protest: maak duidelijk onder welke voorwaarden het wel aan je eisen voldoet. Het is al te lang wachten op nooit.

Privacy is een gemeenschappelijk goed, geen absoluut en onvervreemdbaar individueel recht.  De slogan "het moet een persoonlijke keuze zijn" gaat dus niet zomaar op.  Het is gepast dat we durven vaccinaties verplichten om een collectief belangrijk medisch succes te boeken en de last ervan ook met iedereen te delen.  Op dezelfde manier moeten we durven om persoonlijke individuele vrijheid af te wegen tegen collectieve voordelen.  Gewoon qua principe lijkt me dat een basisvoorwaarde voor een zinvolle dialoog: die gaat dan over waar we het centerpunt van die balans leggen, en hoe we dat blijvend bewaken.

Elk zijn naïviteit

Maar vraag me dus niet om te kiezen tussen de twee strekkingen die in dit debat tegen elkaar opbieden: de kampen "Ik ben goudeerlijk en heb niets te verbergen" vs. "Je hebt wel iets te verbergen".  Het is moeilijk zoeken naar een stukje vaste grond in het moeras van bodemloze naïviteit die van de beide kanten over en weer geslingerd wordt:

• Je kunt de vooruitgang toch niet tegenhouden.
• Het is niet omdat ze nu braaf zijn, dat ze braaf gaan blijven.
• Ik ben geen crimineel. Jij wel misschien?
• Als we het niet zelf controleerbaar doen, doet een ander het oncontroleerbaar.
• Dit is een hellend vlak.
• Ik wil niet zo gecriminaliseerd worden.
• ...

Grappig is weerom de verplichte koppeling van dit debat aan de allesoverheersende mythe van de links-rechts tegenstelling.  Afhankelijk van je laatste uitspraak en je vermeende "kant van dragen" oogst je meteen het snerende verwijt uit één van deze kwadranten.

Vatstelling: In elk kwadrant blijft alvast de ruimte om de tegenpartij te ontslaan van kwade bedoelingen en slechts te kiezen voor de variant die met de air van voorkennis de tegenstander mild de mond moet snoeren met

« Ah, gij goedbedoelende naïeve kloot toch. Denkte gij nu echt… »

Paradoxaal aan dit wederzijds naivety-shaming is dat deelnemen aan het debat an sich geen enkele zin heeft als je niet minstens gelooft dat er oplossingen haalbaar zijn.  Alle haalbare oplossingen zullen altijd een midden zijn tussen (voorzichtig) gebruik toelaten enerzijds en reguleren plus controleren anderzijds. Aan die oer-naïviteit is elke oprechte deelnemer dus a priori verkocht.

Het concreet afspreken van wat we dan gaan doen wordt sowieso een evenwichtsoefening genre Jenga.  Wie meespeelt klopt niet hard op tafel, maar houdt de adem in en doet hard zijn best om uitschuivers tegen te gaan; en de tafel waarop we spelen, die staat best zéér stabiel.

Vrij, én trots

En dat brengt ons bij de kern van de zaak.  Niet privacy, want dat is maar van tweede orde. Terwijl we ogenschijnlijk over privacy praten, gaat het eigenlijk over mekaars veiligheid én vrijheid. Niet over de tegenstelling ertussen, noch over het verbergen ervan.

De stabiele tafel van zekerheden waarop we het spelletje beginnen is dit:  hoe garanderen we mekaars veiligheid én vrijheid.  Met dat voor ogen merk je meteen wat er vals is aan de one-liner of ik nu íets of niets te verbergen zou hebben.  Het gaat helemaal niet om het spoor of het bewijs, maar om wat daar dan mee gedaan wordt. En het gaat niet om alles publiek te maken wat je in alle vrijheid doet, maar of dat finaal ingaat tegen je gegarandeerde veiligheid.

Of uit mijn sporen blijkt dat ik nicht of hoerenloper ben zou los door de muur van onze heersende shaming cultuur heen moeten knallen.  Van de collectieve "Et alors ?" zouden we een week lang onze schouders niet meer naar beneden mogen krijgen.  Dat is de ware ambitie. En die is bangelijk afwezig in het huidige oppervlakkige debat.  Dit is het beeld dat ik heb van zowel-de-niets-als-iets-verbergers: die zitten samen in een hoekje te fluisteren "ja jong, dat onnoembare wat je doet, dat mag (of niet), van mij toch, maar hou het stilletjes en verborgen, wat niet weet, niet deert." - terwijl we nog door de megafonen keihard moeten pleiten voor "Een wekelijkse Gay Pride", "Op de grote markt!". Waar het echt om gaat: Ik? Iets te verbergen? Nee! Iets te tonen en te zeggen over hoe ik echt ben, en leer daar dan gewoon eindelijk eens mee te leven.

Welk vals discours toch? Als dit gaat om de vrijheid om te mogen verbergen? Wat met mijn vrijheid om niet te moeten verbergen? De enige vrijheid die mij wat waard is, is deze waar ik trots mee op straat mag komen. Terwijl ik mag weten dat ongewild geraakte heilige huisjes daarbij niets uitmaken voor mijn persoonlijke veiligheid.  Wat als we dat nu als fundament wederzijds kunnen garanderen? Om mee te beginnen?  Dan lijkt me het zo snel duidelijk dat jouw recht om nu en dan iets te verbergen vanzelf hand in hand gaat met mijn onvermogen om geïnteresseerd te zijn in elk mogelijk detail van je bestaan.  Maar ook dat het vanzelf duidelijk is dat het slechtste wat je overkomt door niet te verbergen een medewerking is aan een gegarandeerde verbetering van collectief nuttige resultaten. Zalig paradoxaal? Niet echt: mijn blijvende zoektocht naar paradox op paradox leert me dat in die gevallen altijd een verbluffend eenvoudig antwoord ligt te wachten op het niveau die de ogenschijnlijke tegenstelling overstijgt.

Dus laten we concreet worden: vingerafdrukken op de be-eid

Of ik daar dan nog een mening over heb? Tuurlijk. Die is net als al het voorgaande eenduidig: ja, nee, zo snel mogelijk én zeker zo niet.

Eerst mijn hoofdreflex dan maar, die is eerder meta: zo voeren we dit debat toch niet?  Met half opgelaten ballonnetjes van onduidelijke systemen zonder ruimere context.  Foei aan de pers die het zo durft presenteren ook.  De enige nuttige vingerwijzing die er ergens was bleef verborgen achter het mystieke "er waren opmerkingen van de privacycommissie, en die zijn onvoldoende geadresseerd in het nieuwe voorstel" maar waar het dan inhoudelijk om ging was nergens^(*) echt te vinden.  Dus wel even de controverse aanwakkeren, maar "Ho!" als het gaat om Jan Publiek ook inzichtelijk te laten meedenken, dan is de inkt op?

Ik mis dus meer detail om nog te weten hoe vrij en veilig ik ben. Wie dat voor mij (zou moeten controleren) en welke garanties ik daarvoor krijg.  En ik wil de pers niet te hard afvallen, het is niet allemaal hun taak: wie met dergelijk voorstel afkomt moet zichzelf verplichten spontaan dit soort duidelijkheid mee te geven.

Maar wees gerust, mijn initiële reactie gaat dan even keihard richting het koor aan voorspelbaar nay-sayers die ofwel ook geen inzage geven op de extra informatie die zij beweren te hebben, ofwel in de vergelijkbare onwetendheid leven, maar daarin geen belemmering zien om de eigen stellingen niet nog verder in te graven en louter met emotionele wijsheid de polarisatie verder aan te scherpen.  Kijk: als je vlammende anti-artikel nergens gewag maakt van een geschetst inzicht in bestaande positieve aanwendingen en een set van correcte regels en procedures voor de controle erop, dan heb ik aan het lezen ervan ook maar enkel mijn tijd verspild.

Zelf zie ik alvast danig wat voordelen van een door onszelf (= ja, echt een andere naam voor overheid) gecontroleerd werkbaar systeem voor identificatie op basis van biometrische gegevens.  Ik gebruik dat soort technologie al op mijn telefoon, en vind mezelf daarin nodeloos naïef: een meer lokale greep (dan de Chinese smid en de Amerikaanse coder) en garantie op dat soort spielerei zou me wel zinnen.  Anderzijds ben ik ook wel overtuigd dat ik dankzij die technologie beter af ben.  De wereld die zichzelf nog immer recht houdt met wachtwoorden en pincodes roept niets anders dan middeleeuwse beelden in me op: ridders, draken, slotgrachten, ophaalbruggen en jonkvrouwen Zo naïef ben ik dan weer niet? Echt beangstigend is dat we de controle op het verifiëren van identiteit door de oude wijkagent en postbode aan het verliezen zijn: via email en gezichtsherkenning aan tech-bedrijven en phising identity-thieves

Heb ik gezegd dat we het dan toch maar zo meteen moeten doen?  Bahnee. Als we het erover eens zijn dat we niet de nodige garanties krijgen in de huidige manier van werken, laat ons dan vooral een goede campagne voor burgerlijke ongehoorzaamheid bedenken.  De populistische oproepen alla "from my cold dead hands" vind ik dan nogal macaber. Doe mij maar een goede DoS attack:  afspreken om allemaal een nieuwe pas te gaan ophalen op de laatste dag van het oude model.  Dan testen we fijn de beperkingen van hun systeem én kopen we onszelf toch weer tien jaar tijd om dat hele zaakje proper uit te klaren.

(Of tot je die laatste vingerafdrukvrije kaart verliest. Hopelijk gebeurt dat niet op een plek waar je niet wou gezien worden.)

(*) update De tijd kwam op 25 okt dan toch met wat meer diepgang en inhoud. Hoera!
update De standaard van 29 okt ging zelfs over tot een genuanceerde opinie met zin voor evenwicht en duiding. Er is waarlijk nog immer hoop.

over software-bouwers, menswetenschappers en andere ingenieuze mensen

Dit recente artikel in DataNews stelt dat "'Software-bouwers zich geen ingenieurs mogen noemen'".  Het antwoord op "Wat dan wel?" blijft helaas open, daarom deze licht corrigerende aanvulling.

Software-bouwers zijn de menswetenschappers onder de ingenieurs

(of zouden dat moeten zijn)

Het artikel bevat boeiende stellingen en terechte kritiek op de "state of the union" van software engineering. Het vertrekt helaas van een volledig fout uitgangspunt: een software-project vergelijken met het bouwen van een brug. Daardoor mist het de kans op nog meer nuttige conclusies.

Dat foute uitgangspunt toont de kern van de zaak: een aangeleerd verkeerd beeld van software bouwen. De idee dat dit zou *moeten* engineering zijn; de miskenning dat het ook een menswetenschap is.  De gevolgen van dat foute beeld zijn erger dan een minder nuttig artikel in je vakblad. Erger dan de opgelopen frustratie van de gefaalde projecten.  Dat foute beeld zorgt dat we niet aan de spiraal ontsnappen. Omdat we te weinig de juiste mix van mensen in de juiste opleidingen en de juiste jobs krijgen.

Software krijgt de aandacht die ze niet verdient.

Het artikel stelt dat software-projecten vaak mislukken. Maar was de definitie van succes vooraf vastgelegd? Als justitie digitaliseert, maar de magistraten weigeren hun gegevens in het systeem te stoppen (omdat het “te moeilijk” is), dan wordt de mislukking breed uitgesmeerd in de pers. Als ondanks de peperdure archiefkasten, de magistraten toch hun dossiers laten rondslingeren op bureaus of in de gang (omdat de kasten in de kelder staan), dan is dat infrastructuurproject evengoed mislukt. Dit tweede scenario krijgt veel minder aandacht. Vreemd?
Om in de sfeer van het gerecht te blijven: het Antwerpse justitiepaleis is een mooi voorbeeld van mislukte 'architectural engineering'. Het is een prachtig gebouw, dat de skyline van de stad vanuit het zuiden kenmerkt, maar na slechts vijf jaar zijn de prachtige houten vloeren helemaal stukgelopen en bevlekt: te veel voetverkeer en gemorste koffie. Bovendien plakken de muren en deuren vol met snel-snel geprinte papiertjes om bezoekers de juiste richting te wijzen. De structuur is te complex en de signalisatie ondermaats. Falen blijkt ook buiten software bekend. Het institutionele steiger-harnas van het Brusselse zustergebouw moeten we niet eens aanhalen.

Software is veel eenvoudiger

Toch moet de software-branche niet meteen de borst nat maken. "Pure Logica", de grondstof van de software bouwer, laat zich makkelijker kneden dan zijn fysische tegenhangers: gewichtig beton, draaiende onderdelen in motoren, hete plasma-wolken en reactorvaten vol borrelende chemicaliën.
Een for-next-loop vlotjes uit de mouw schudden gaat zonder rekening te houden met de eigenfrequentie van de CPU. Geen enkel gevaar dat die plots door resonantie door het scherm wordt gekatapulteerd.  De waarde van een variabele wordt niet angstvallig in de gaten gehouden uit angst dat die het smeltpunt van de silicone drager overschrijdt.  Werken als software-bouwer gebeurt niet op een werf met een helm, maar in een vrije speeltuin zonder gevaar.

Oké, er zijn wat paradoxen, nog immer etterend uit de tijd van Russel, Gödel en Turing; de dreiging van depressies veroorzaakt door de existentiële stress rond de beperkingen van formele logica.  Maar het blijft een verloren zaak voor de uitgekookte software-vakbond die op basis daarvan de toevoeging op de lijst van "zware beroepen" bepleit.

Software is in grote mate arbitrair

En toch. "Het gemak van die pure logica" maakt ons meteen blind voor de beperkingen ervan.  Het creëert de sfeer van ongebreidelde fantasie, opgeblazen verwachtingen, onuitputbaar optimisme en hardnekkig geloof in de mogelijkheden. Minstens zo vaak bij de vraagstellers als bij de bouwers zelf.

Die ongebondenheid slaat alle fundamenten weg die aan de "echte wereld" zijn zalige zekerheid en stabiliteit verleent. Hier geen algemeen geldende wetten, geen vastgelegde richting of zekere grootte van de zwaartekracht, geen universele constante van Planck, geen betrouwbaar dauwpunt van de waterdamp.

In ruil ontwaakt de software-bouwer elke werkdag in een wereld die bol staat van van-de-pot-gerukte arbitraire feiten en regels. Slechts begrensd door de inspiratie en overredingskracht van de klant of verkoper. Van de techniek zelf komt ook weinig steun: bestaande deeloplossingen hergebruiken (bibliotheken, modules en componenten) betekent navigeren door een veld dat door die andere ontwikkelaar achteloos is bezaaid met anti-persoonsmijnen: te volgen (onnavolgbare) "logische" stappen en in te stellen obscure configuratie; alles met niet te bedenken arbitraire namen en locaties die verplicht subtiel veranderen van versie naar versie.

In beide richtingen is er bitter weinig basis voor betrouwbare vergelijkingen omtrent de ‘engineering’.

Vooral de Software-economie is jong

Het is een verrekt jong idee, dat idee om “Algoritmische gegevensverwerking formeel zo te beschrijven dat ze machinaal kan uitgevoerd worden”.  Daar moeten we niet op afdingen.  Napoleon had het twintig decennia geleden niet kunnen bedenken, terzelfdertijd had hij geen moeite zijn troepen in Egypte inspirerend toe te spreken in de driehoekige schaduwen van "reeds veertig eeuwen bouwgeschiedenis". Toen al. Vermoedelijk is de innovatie in die klassieke tak van het ingenieurswezen nog immer aan de gang. Ondertussen is wel hun prijsstelling gestabiliseerd; de marges en verwachtingen stilzwijgend afgesproken.  We moeten daar niet flauw over doen: het betekent dat we hebben leren leven met de bouwkundig ingenieur die sans gêne bovenop zijn sterkteberekening een forse veiligheids-multiplicator mag hanteren; dat we het gewoon zijn dat de toegelaten foutenmarges worden opgevuld in de voeg of verstopt achter de sierlijst.

Dus laat ons elkaar geen Liesbeth noemen. De frustratie gaat over centen. Wat mogen we per geïnvesteerde euro verwachten?  Of er bij de andere ingenieurs vaker of niet tegenvallers zijn op dat punt doet er dan niet toe:  In de eigen winkel moeten we deemoedig onderschrijven dat er nog immer ruimte is voor verbetering.

Die haven met verhoopt "rustiger wateren" is mogelijks nog veraf.  Beton wordt niet elke achttien maand twee keer zo sterk en twee keer zo licht. Moore inroepen als makkelijke zondebok is niet de bedoeling. Maar de meest nabije "stabiele economische wet" in de sector heeft een ruikende adem: de ingebakken verwachting van exponentiële groei.  Vanzelfsprekend haast: die dromen van onbegrensde mogelijkheden. Ook in de markt.  Wereldwijd. Je kunt elke Aardling een herkenbaar lijstje van IT topbedrijven laten ophoesten, maar de laatste IPO van bouwbedrijf X zal je enkel een glazige blik opleveren. Het vale canvas van de software-projecten-centen-frustratie verbergt een goudmijntje.

Appels met appels

Laat ons toch proberen de vergelijking goed te krijgen.  Een goede, stabiele brug neerpoten is een technisch hoogstandje dat sterk lijkt op het gepast en correct toepassen van een gekend OOP patroon, of het foutloos implementeren van een bewezen algoritme. Voorbijgaand aan de variërende complexiteit: Van bubble sort tot Paxos of Merkle tree, als de formele beschrijving maar goed zit, is dit net zo goed te behappen en binnen afgesproken verwachtingen uitvoerbaar. Effe een bruggetje leggen.

Nemen we echter een matig complex software-project, dan vergelijkt zich dat in de sector bruggen-en-wegen al snel met "Het ontwarren van de mobiliteitsknoop rond Antwerpen": Wordt het nu een brug of een tunnel?  Moet er strategisch in de toekomst meer of minder, zwaarder of lichter verkeer, dichterbij of verderaf van de stad? Hebben we door achteloosheid in de uitnodiging voor het overleg een aantal belangrijke stakeholders over het hoofd gezien? Toch niet de bewoners of onze kiezers?
Verrassend. Zonder zelfs bij benadering het budget van dat gemiddelde bruggetje, met slechts een fractie van het aantal betrokken uitvoerende voltijdsequivalenten; we kijken meteen naar een project waar naast het strikt "technische", opvallend veel ruimte blijft voor de "sociale" variant van engineering.

Niet in het sausje overigens, maar in het vlees én het bot. Want het gaat niet over die jeweetwel "soft skills" (De gebruikers van die term moeten dringend voor ‘skill-shaming’ veroordeeld kunnen worden) Dus niet over taal- en communicatie vaardigheden, niet over de te hanteren diplomatische stijl noch over het knuffelgehalte van de 'teamplayer'. Die saus is uiteraard belangrijk, maar ze is slechts van tweede of derde orde. Ze is dan ook maar nuttig zolang ze ten dienste blijft van wat er echt aan de hand is: een zoektocht naar duidelijkheid en betekenis. De echte kost van software bouwen zit in het ontdekken van wat precies moet gebouwd worden. Dat aspect vergt een talent om de vertaalslag te maken van de informele wereld van idee, vraag en inspiratie naar de formele oplossing: concreet en uitvoerbaar.  Daarin zitten elementen van de (met gepast respect) "harde" menswetenschappen: taalkunde, communicatie, bibliotheekwetenschappen, psychologie, zelfs filosofie. Dit gaat over het begrip van mens, brein en taal. Zolang we dat niet aanduiden in het takenpakket krijgt het ook geen aandacht in de opleiding.

Wat weten we al met enige betrouwbaarheid? Hoe werkt ons brein? Wat zijn de correcte classificaties die we moeten aanbrengen, en wat zijn de intrinsieke beperkingen die we onszelf ermee opleggen. Wat betekent elke term echt? Wat betekenen ze vooral niet? Hoe beheren we de semantiek? Hoe zal dit systeem gelezen en gebruikt worden? Hoe stuurt (taal)gebruik effectieve betekenis (Jaja, Ludwig, jaja!).

Taal en letteren

De auteur van het originele artikel heeft zonder meer recht op zijn frustratie. Object Oriented Programming (OOP) heeft ons niet in het Walhalla gebracht.  Het is nochtans een vruchtbare injectie van inzichten uit de bedrijfskunde: Formuleer de organisatie van de oplossing in termen van samenwerkende, vervangbare onderdelen met betrouwbare onderlinge contracten; verlaat daarbij de door bandwerk geïnspireerde visie van de procedurele oplossing als (te) strikt stappenplan.
Ook op zijn plaats: de kritische noot bij de resultaten van de methodologie. De binnengebrachte inzichten uit boekhouding en time-management zijn zeker een meerwaarde. Meer waard dan het gekibbel over het gidsende beeld erbij. Wisselend met de mode gaan we voor de vurige responsieve lenigheid (agile) of voor de wetmatige zekerheid van vallend water.  De poëzie van die achterliggende beelden is zeker nuttig voor de sturing van je team, maar minder belangrijk dan de gepaste aandacht voor tijd-, taak- en feature-beheer an sich.

Er is nog meer evolutie in de taalstructuren. Aspect Oriented Programming (AOP) is een aanvulling op Object Oriented Programming die te vergelijken is met het toevoegen van adjectieven aan een concepten-taal die daarvóór enkel bestond uit substantieven en werkwoorden. Of neem Language Oriented Programming (LOP). "Bouw een parser die de formele specificaties kan begrijpen, en je probleem is opgelost. Als je daarna de use cases in die taal kunt uitdrukken zijn meteen ook de unit-tests klaar!". Dit soort externe invloeden dragen de erkenning dat software draait rond een dynamisch en complex probleem van taal en begrip. Niet 'slechts' een hydrostatisch dammetje of een listig truukje met voorgespannen beton.  De overtreffende trap stormt vandaag de branche binnen: Artificiële Intelligentie. Vergeet de zoektocht naar de oplossing zelf, maar simuleer de werking van een (talig) brein waarvan we niet hoeven te begrijpen hoe het werkt. als het maar tot betrouwbare oplossingen komt.

Mag Luc Steels, van opleiding linguïst én toonaangevend Belgische AI onderzoeker aan de VUB, zich wel ingenieur noemen? Vinden we dát belangrijk?

De oplossing is niet (altijd) méér engineering

De onderstroom van het artikel is dat langs de as van falen tot succes gemeten wordt in eenheden "ingenieur".  Is dat niet meer dan een beetje zelf-verheerlijkend elitair? Ontluisterend: Minus de exotiek van de business talk wordt de historisch meest correcte vertaling eenvoudig "machinist". Akke-akke-tuut-tuut, voetjes op de grond! Blijven roeptoeteren om "meer ingenieurs" moet dringend vervangen door zoeken naar het opleiden van betere ingenieurs. Ingrijpender dan de "extraverte ingenieur" uit de klassieke grap: hij die naar joúw schoenen kijkt terwijl hij tegen je spreekt; maar iemand die voldoende inzichten meekreeg over haar menselijke soort zelf.

De tijd van de witte raven en de homo universalis ligt ver achter ons. Doorgedreven specialisatie heeft die vervangen door interdisciplinaire netwerken van experts. De Da Vinci van onze tijd die de code kraakt zit verborgen in de interactie van mensen.  “Mens” omvat gewillig wel-en-niet-ingenieurs, op voorwaarde dat ze elkaar kunnen en willen begrijpen en erkennen dat ze uit hun wederzijdse dialoog iets kunnen leren.
Er mogen nog vele correcties aan het softwarebedrijf worden aangebracht. De kans wordt alsmaar kleiner dat die komen van één, aanwijsbaar individu die daarvoor dan een Nobelprijs krijgt. Bijna zeker is dat de drijfveer van de aanbrengers niet zal zijn: "zichzelf ingenieur te mogen noemen".

🙖🙖🙖

Deze uitgeschreven reactie en opinie kwam mee tot stand dankzij de inzichten, wenken, online interacties, existentiële twijfel en de krullende tenen van daarom niet volmondig akkoord gaande collega ingenieurs en software-bouwers: Koen Pellegrims en Erik Mannens. Waarvoor dank.

over ingenieurs en meisjes: to stem or not to stem

Mannen én vrouwen zijn en masse nodig in de #stem richtingen, dat hoor je overal.

Hoe "mee eens" ik het op onbewaakte momenten daarmee soms ben, ik ben evengoed de platgetreden paden naar de vooropgesteld oplossing toe een beetje beu. (geeuwt)

Kunnen we misschien eens iets anders proberen?

En dus was het tijd om mijn mening op dit punt - met louter boerenverstand recht uit de West-Vlaamse klei getrokken en totaal gespeend van enige wetenschappelijke onderbouw - zomaar vanachter een klavier op uw scherm te mikken.

Niet allemaal even nieuw trouwens: Veel van wat hier komt had je al uit eerdere blogs van me kunnen oppikken:

• nuttigheidsgezever
• computationeel denken, wat is dat?
• zwemmen, lezen en programmeren in het basisonderwijs
• verslag van de nacht van de vrijdenker, toen ze het ook hadden ook over "dames vs. heren"
• na je opleiding bén je geen ingenieur, je hebt op zijn best ingenieurs leren imiteren

🙖🙖🙖

Een probleem. Of is het?

Ik geloof het echt ook.

Hoe meer we met zijn allen in een wereld leven waar data en de manipulatie ervan een bepalende rol spelen om inzicht, kennis en daaruit volgend zinvolle keuzes en beleid af te leiden; hoe meer het voor een democratisch evenwicht in die wereld zinvol is dat we met zoveel mogelijk blijven snappen wat er eigenlijk aan de hand is.  Die hele handel van computationeel denken is gewoon echt iets wat we met zijn allen kunnen kennen en moeten leren begrijpen, minstens om zij die het ten volle doen te kunnen blijven controleren.

Bij de scenario 's van de AI doemdenkers die vrezen voor de tijd van de Grote Boze "Computer says no" denk ik gewoon altijd aan de droomquote van Alice Walker “The most common way people give up their power is by thinking they don't have any.”

En over de wanverhouding aan de vertegenwoordiging van de seksen in dit domein kan ik heel kort zijn: die is bangelijk scheef, en dus fout.  Maar daar zijn de technische richtingen niet alleen in. Veel ingenieurs(mannen)bastions ontbreken rond de ontwerptafel keihard de inzichten, meningen, gevoeligheden van 50% van de bevolking. En dat zie je vaak aan de resultaten.  Net zo kan ik me inbeelden dat in veel onderbeMANde (dat klinkt helaas dubbelzinniger, maar minder gekunsteld dan overbeVROUWde) sectoren een vleugje extra testosteron misschien ook wel wonderen kan doen?

Wil ik dan net de stereotypes bevestigen?  De verschillen (van groepen) in de verf zetten?  Neen jong, enkel de individuele talenten wil ik in de spotlights.  Maar dus ook de nodeloze drempels die de stereotypes net daartegen opwerpen: die moeten we durven onder de loupe nemen, en in het volle zonlicht dan genadeloos wegbranden.

Dus kijk Hidden Figures met een overlopend goed gevoel helemaal uit, en bijt in het vervolg je tong af als je denkt nog eens te moeten beweren dat een bepaalde groep mensen niet deugt voor x,y of z.

🙖🙖🙖

Nieuwe strategie

Maar goed.  We moeten dus meer ingenieurs maken?
Niet noodzakelijk.

Eerst en vooral, vergelijk het even met de muziekschool: niet iedereen die daarnaar toe gaat wordt later professioneel muzikant, of laat staan de nieuwe Mozart. Dat kan dus ook even ongedwongen met technische geletterdheid zoals dat aangebracht wordt bij bv. CoderDojo.  Wat dan ook kan afgekeken worden: de natuurlijke combinatie van én muziekscholen én een aanbod muzische opvoeding in basisonderwijs en secundair voor iedereen. Ook voor STEM.

De herverspreiding van nuttige bassiskennis loopt trouwens soms zeer ongedwongen: er was een tijd dat "dactylo" een expertise was die een eigen job verdiende; de zalen ooit gevuld met dit soort mensen (meestal unaniem vrouwen) zijn heringericht tot kantoorlandschappen waar elke kenniswerker gewoon een klavier onder de vingers heeft. Dat die over 50 jaar ook allemaal hun deeltje computationeel denkwerk doen lijkt me even vanzelfsprekend.

Ten tweede ben ik bijzonder kritisch over de promotiecampagnes rond "studierichtingen waar mensen voor warm moeten gemaakt worden".  Dat is al zo vaak geprobeerd dat het hardnekkig blijven geloven in die strategie op zwakzinnigheid begint te lijken. Of toch minstens op een schrijnende armoede aan andere ideeën.  Als ik heel fatalistisch denk dan zie ik het zo: de gene-pool is door een half miljoen jaar evolutie ingesleten en daar zit nu eenmaal maar zoveel procent te ontdekken ingenieursmateriaal in.  Wie denkt dat hij tegen dat half miljoen jaar op kan met een promotie campagne die over 5 jaar zoveel meer afgestudeerden moet opleveren, die heeft minstens een probleem met schaalverhoudingen.

Tenslotte ben ik wel zo naïef om een alternatief aan te bieden.  De groepen die nu roepen om meer ingenieurs zijn heel vaak de werkgevers ervan, en die doen dat al te vaak met een door de vrije markt ingegeven focus op competitie en op te bouwen intellectueel eigendom.  Ze maken de beleidsmakers gek om ervoor te zorgen dat het aanbod aan intellectueel kapitaal daarvoor niet gaat opdrogen.  Hun goed recht natuurlijk.  Maar misschien moeten we wat in ruil durven vragen? 

Kijk, als we echt overtuigd zijn dat we ingenieurs te kort hebben, dan moeten we misschien ook even durven overwegen hoeveel meer we zouden kunnen bereiken mochten we er in slagen alle ingenieurs die we hebben te laten samenwerken? En dat dan meteen voor de volgende generaties techneuten en het potentieel daaraan dat uit die bewuste gene-pool te oogsten valt.

🙖🙖🙖

Gewoon doen.

En dan komen we vanzelf weer bij de meisjes, en waarom zij blijven de weg missen naar deze richtingen.  Die bewuste genen zitten (er zijn echt genoeg voorbeelden te bedenken) met grote waarschijnlijkheid niet mysterieus verborgen op het Y chromosoom. Ik kan dus zonder meer én beweren dat de intrinsieke 'tiens hoe zit dat ineen' reflex zeker bij voldoende meisjes aanwezig is, én staande houden dat we evengoed in onze omgeving iets verkeerd doen wat net hen buiten houdt; hen doet afzien van wat er leuk is om die reflex gewoon te ontplooien; om met techniek dingen te gaan maken; om slecht gemaakte dingen te gaan veranderen.

Hoopvol: misschien worden dit soort vakken, studies en beroepen vanzelf voor hen ook een stuk boeiender als het meer gekoppeld wordt aan samenwerken, aan het oplossen van echte problemen voor echte mensen, en minder aan het éénsporige, eigenzinnige "l' art pour l'art" wat nu meer oplijnt met het competitie-straatje van die andere subsoort: "Hebde mij gezien?"

Geen idee. Ik help het hopen, maar ik zou het echt niet weten.

Maar wat ik wel durf te stellen: laat ons vooral gewoon doen, en dus meteen ophouden met de misplaatste positieve discriminatie.  En dan bedoel ik voor de duidelijkheid "van de mannen".
Dat rijmt met hoe ik de werking van positieve discriminatie heb leren bekijken sinds de podcast-aflevering "White affirmative Action" van de fantastische reeks "Seeing White" over de achterstelling van zwarten in de US.

Dit jaar, op reis in Nieuw Zeeland ben ik zotjes gaan meedoen met een open water zwemwedstrijd van 5k in Lake Taupo. Tegen dan had ik al vaker de no nonsense pariteit van hun samenleving mogen smaken.  Toch was het detail weer meteen opvallend: een ruim deelnemersveld van fifty-fifty mannen en vrouwen.  Vergelijkend: bij ons is 15% gangbaar. Snelle berekening: onder mijn concurrenten in NZ waren dus vermoedelijk 70% dames die gedurende hun leven niet hebben moeten leren conformeren aan het overbodige "Laat dat maar, dat is niet voor meisjes".


Nog één anekdote om het af te sluiten, mijn favorietje na 5 jaar coaching bij Coderdojo.  Die keer toen die moeder na een aantal sessies haar geluk niet meer kon wegsteken en stralend kwam verklaren hoe blij ze was dat ze ons ontdekt had, hoe haar kind helemaal opleefde. En dan vooral: hoe onbereikbaar haar dat een jaar eerder had geleken, want nergens anders leek dat kind "te passen", nergens uit de voeten te kunnen. Dat kind was namelijk helaas "niet zo bijster sociaal".  Yep. Het normale stereotiepe beeld van de contactgestoorde ingenieur.  Gekoppeld aan de blijkbaar zinvolle definitie van "sociaal" als "schreeuwend-naar-elkaar-behoorlijk-functioneren-op-een-voetbalveld". We hebben haar die keer nog blijer naar huis gestuurd door haar ongelijk te geven: "Mevrouw, je kind heeft vandaag 5 andere kinderen in de groep spontaan geholpen met hun eigen projectjes. Kinderen die hij voordien nog nooit had gezien.  Dat van dat "sociaal" daar zou ik me geen zorgen meer om maken."


Tja, onze normen en waarden. En hoe we die opwaarderen naar de te bereiken stereotiepe middelmaat. Geef mij maar de nuttige, grappige afwijkingen erop.

*update* passende quote uit een aflevering van "Startalk Radio" net over de film "Hidden Figures":

«The problems don't care who solves them.» ― Bill Nye, the science guy.