Naïviteit met ballen

Tien jaar na Parijs: waarom ik nog steeds geloof in vrede.

Op 13 november 2015 zat ik, zoals zovelen, verslagen naar mijn scherm te kijken. Parijs in brand. Onschuldige mensen, acht terroristen, de echo van angst die dagen bleef hangen. Ik schreef toen een lange blog over geweld, pacifisme en de paradox van naïviteit. Met Spinoza, Russell, Popper en Sam Harris als reisgenoten.

Tien jaar later vraag ik me af: wat blijft daarvan overeind? En wat is er veranderd?
Niet zoveel wezenlijks is veranderd. Maar het zaadje van toen is een boom met stevige wortels en breed bladerdek geworden. De vele pogingen om dat beschimpend weg te zetten als naïef of futiel, maken geen indruk meer.

Hier is mijn antwoord aan wie me bestempelt als “Oh gij naïeve kl**t !”

---o0o---

J' accuse

Er is leed. Veel. We zien het. En het is geen natuurramp. Dit is mensenwerk. Aangedaan leed. Vermijdbaar. Gedocumenteerd. Gearchiveerd.

Al dat leed komt voort uit keuzes. Iemand kiest iets — of niets. Laat iets uitvoeren. Maakt iets mogelijk. Praat iets goed. Of kijkt weg.
Diezelfde mensen maken ook andere keuzes, elders, voor anderen. Ze beschikken dus over inzicht, vrije wil, alternatieven. We zien hoe hun taal, hun intenties, hun daden en de gevolgen ervan telkens verschillen, afhankelijk van wie moet boeten, en wie gesteund moet worden.
Die keuzes zijn niet gebaseerd op schokkend nieuw bewijs of onverwachte feiten. Ze zijn voorspelbaar. Ze volgen eerdere keuzes, loyale allianties, oude reflexen.

En het is lastig om daarop terug te komen. Om toe te geven dat je fout zat. Het vraagt moed om je eigen kamp de les te spellen, fouten te benoemen, grenzen te trekken. En hoe langer het uitblijft, hoe moeilijker het wordt. Hoe hoger het moreel gezichtsverlies, hoe dieper de hakken in het zand gaan.

Het internationale wegkijken rond Palestina en Israël sleept aan sinds 1948.

De schaamteloosheid. De straffeloosheid. De eindeloze uitvluchten. De diplomatieke camouflage. De stilaan genormaliseerde misdaden. De apartheidspraktijken die men oogluikend blijft toelaten.
Ze hebben een ethisch landschap gegraven, vol diepe dalen waarin het goed schuilen is. "Het is toch zo complex", meneer. En de moed om dat comfortabele schuiloord — het aloude “Wij kunnen niets” — te verlaten, lijkt inmiddels op roekeloze politieke waaghalzerij.

Zo regeert ons bewind: In onvermogen.  Bol van de strategisch berekende lafheid. Zonder zelfinzicht. Onwillig om verantwoordelijkheid op te nemen of te delegeren.
Een bewind dat wijzelf democratisch verkozen. Om ons te vertegenwoordigen. En daarin schiet het nu hopeloos tekort.

Slecht personeel is het, simpelweg niet geschikt voor de job. Nochtans stond het allemaal in de vacature: organisatietalent, oplossingsgerichtheid, flexibiliteit, morele helderheid, weerzin tegen passiviteit.

Niemand van de 110.000 rode-lijntrekkers in Brussel dacht dat het probleem op maandag opgelost zou zijn. We weten dat dit werk is voor de lange adem. Misschien wel 10.000 dagen.
10.000 dagen voor herstel, vrede, wederopbouw. Voor recht, vertrouwen, waarheid. Voor diplomatie, onderhandeling, gerechtigheid.

Zóveel realisme is er. Zóveel geduld zelfs.
Maar dat geduld bestaat alleen samen met een radicaal, onwrikbaar ongeduld over het begin ervan.

Het werk moet beginnen. Vandaag.

Elke dag uitstel, elke dag vertraging, elke dag aarzeling, elke dag laf zwijgen, elke dag moreel verdwalen — is een dag extra leed. Onnodig. Onaanvaardbaar.

Stop met zeuren over wat niet kan. Doe wat wel kan. Doe méér. Zoek nieuwe bondgenoten. Fluit je partners terug. Neem de wapens weg uit de handen van de agressors.

Kies de kant van geweldloosheid. Verlaat het pad van de barbarij.

Wees duidelijk.

Roep mensen bijeen die het wél kunnen. En ga zelf uit de weg.

Zelf, wil ik niet langer zwijgen, want wie zwijgt is medeplichtig.

-oOo-

Tot zover mijn persoonlijke verwoording van wat we onderhand allemaal in elke vezel voelen. Dit op uitnodiging van de burger-schrijf-actie J' accuse van SOS Gaza. Bij deze geef ik graag het stokje door: de uitnodiging om je eigen gedachten neer te schrijven en publiek te maken, te delen via sociale media. Maar ook, als je dat beter past, hun effectieve juridische aanklacht te ondersteunen via een donatie.

On the role of AI in Research and Science: Not Giving Fish, but Teaching to Fish

Ever since Alan Turing's groundbreaking paper on artificial intelligence, we've been on a quest to master what he aptly described as an "imitation game." AI advancement is a continuous endeavour to increasingly simulate and mimic human reasoning and behaviour, an extension of the mediaeval ambition to build a "Golem", a mythical non-human but anthropomorphic, non-machine but mechanical, incarnation that simulates and ultimately surpasses our own capabilities.

While building a passable imitation of human behaviour is commendable, it carries the inherent risk of equally amplifying our built-in limitations and flaws. We want to marvel at the astonishing feats of AI, but do so without the risk of being confronted with equally glaring examples of human shortcomings.

We've witnessed glimpses of AI gone astray due to biassed training or unforeseen behaviours. Image recognition AI might hallucinate recognizable patterns in random noise, and online language models have at times produced convincing but utterly false information without even the most basic fact-checking or self-questioning.

Historically, science attributes human failures to a lack of knowledge, and the scientific process establishes a structured dialogue to rectify this. This dialogue, while imperfect, is fine-tuned to cultivate knowledge—a shared, common understanding of reality that enables us to predict the outcomes of our actions and policies. It has also unveiled our inherent biases: our tendency to disregard unwelcome facts, seek arguments that align with our preconceived notions, and engage in post-rationalization, all while using notoriously ambiguous language.

Today's challenge lies in aligning the statistical prowess of AI with the perennial quest for knowledge. Obtaining quick answers does not equate to fostering understanding, but they should harmoniously coexist.

(Data) Science has progressively embraced the principles of the semantic web and semantically unambiguous knowledge graphs. The deceptively simple RDF grammar, with its concise three-word sentences, has introduced a new computer language aimed at describing facts about the world, this in contrast to the directive nature of classic programming languages (Turing-complete instruction sets)

This transition to publishing linked open research data brings forth a global effort to define vocabularies, unambiguous reference terms, and navigational property paths that connect disparate parts of a scientific knowledge graph spanning all domains. The grown consensus behind this forms the semantic backbone for fruitful collaboration with AI, equipped with advanced statistical analysis capabilities.

The collaborative cycle unfolds as follows:

• Humans provide curated real-world data encoded in semantically annotated form (triples).
• A "feature-detecting AI" can be trained to assist in accurately converting new, high-volume observations into semantically precise statements.
• The expanding interconnected data becomes accessible for both humans and AI to derive meaning from it.
• A distinct "association-detecting AI" mines this extensive and domain-spanning dataset, revealing surprising statistical connections that are, crucially, unambiguously understandable due to shared terminology.
• Some of these discoveries trigger our attention, becoming new hypotheses for which experts, likely humans initially, devise data collection systems and theories to verify or debunk them and, ideally, ascertain the direction of causality.

In prehistoric times, a hunter would assess various factors like prey movement, distance, and wind before throwing a spear to secure a meal for their tribe. In the modern perspective, this is an exquisite solution to second-degree ballistic functions. Individual experiences and skills are explained as theories, signifying reusable knowledge. In the "survival game" this approach has unlocked a new level to us humans.  We should not nonchalantly hand the keys to this over to a new breed of intelligence. And, if further down the road, AI is to help us discover more new levels, we must establish and govern the principles that allow us to keep evolving alongside it.

Het Recht op Rationeel Pessimisme ~ De Parabel van de Bergbeklimmer // @destandaard @mboudry

Dit artikel is spontaan uit de pen gerold op Zaterdag 13 april en is vrijgegeven als gratis (no paywall) bijlage van De Standaard van die dag.  Een aanvullende paragraaf op het artikel "Alle soorten pessimisten hebben ongelijk" (link zonder paywall) van @MBoudry

-oOo-

Pessimisme in goede tijden is paradoxaal begrijpelijk én verrassend rationeel.  Hoe beter je het hebt, hoe meer je bewust bent van wat je allemaal kunt verliezen.  Hoe hoger je positie op de berg, hoe mooier het uitzicht, maar ook: hoe groter de kans dat je hoogtevrees gaat opspelen.

Ja hoor, blijf vooral helemaal zen en Buddha, maar kijk misschien toch beter niet langs de wand naar beneden.

En omgekeerd: enkel op de bodem van de Hel, is de optimistische leuze "The only way is up" een onbetwiste, tautologisch absolute zekerheid.

-oOo-

Optimisme is ontegensprekelijk een gezelliger aanvulling op contentement: Ja, het is nu goed, beter dan ooit zelfs; maar we hebben het hardnekkig recht (c.q. de morele plicht) te blijven zoeken en te geloven in "nog beter".

Toch heeft de pessimist op het feestje niet helemaal ongelijk: het verwoorden van "potentieel verlies" is rationeel verdedigbaar. Het is begrijpelijk om dat bewustzijn om te zetten in voldoende voorzichtigheid. Het is ook niet in conflict met een appreciatie van hoe goed het nu is. Het is gewoon goed advies:

De bergbeklimmer die  een onbekende hoogte bereikt voorziet best even een veilig verzekerend anker in de rotsmuur voor hij genoegzaam rondkijkt, genietend van het bereikte resultaat. Daarna kan hij in volle vertrouwen en met gerust gemoed weer toegeven aan de rusteloosheid van het zoeken naar het volgende hoogterecord.  De soloklimmer die dit in de wind slaat is "onnodig roekeloos".

-oOo-

Ondanks hun stellige beeld ervan is de effectieve toekomst van zowel de optimist als de pessimist nu nog onbekend; en daarom zijn hun versies erover beide samen waar. Ze bestaan in een soort quantumtheoretische superpositie van even grote waarschijnlijkheid. De golffunctie van waarschijnlijkheden valt enkel samen met de realiteit die we willen door zelf actie te nemen: bewust te kiezen voor het duurzaam verankeren van de vooruitgang die we hebben bereikt. Enkel zo verzekeren we de richting van de vooruitgang: "Altijd beter!"

A bots license to kill.

This is a lengthy reaction to FLI Podcast: Why Ban Lethal Autonomous Weapons?

(LAW == Lethal Autonomous Weapon)

First off: thanks to the makers for the insightful podcast. Even if it made me cringe often, it also made me question, rethink and better argument my own believes and concerns in this area.

However... :)

There are three elements I strongly missed, or rather, I oppose three implicit assumptions that seem to be unquestionable:

1. why weapons
2. why robots vs humans
3. why not consider to promote

In reverse order:

Where are the opposing views? 

While I consider myself on the "ban"-side, I really miss an honest investigation into what benefits there are. What could we gain from having access (even massively) to these LAWs?

Seriously:

• These life-death decissions, and their executions really look like one of those "dirty jobs" we'ld hapilly be ofloading to autonomous systems, right? Less stress for humans, less strain on humanoid conscience, ...
• Humans are known to be error-prone. Doubly so when in stressful situations. There is no reason to see this as a benefit. When considering that single case of (only human possible) mercy, we are probably ignoring the ten unneaded victims he made.
• Everyone having one of those LAWs might sound horrifyingly distopian, but it also kind of "leveling the playing field", better avoiding power-imbalance, distributing potential use of (protective) lethal violence more evenly. In this (utopian) view we all get to be assigned a robotic guardian angel, one to be reckonned with. Hell, yeah!

Better examples to be found; but in any case: I really think AI is in the corner of "large potential benificial progress" - I fail to see the a priori reason why this could not also be in the area of managing, controlling, countering, balancing lethal violence.

-oOo-

The strange case of two distinct ethics

Again and again I am puzzled by this artificial (and once more: upfront, unquestioned) divide between robots and humans in ethical questions. I understand these robots are new, and obviously not-human. With their development new ethical questions arise, new insights are to be found. But these are to be extensions, completions, adaptions of whatever ethics we already have: there is no second set of ethics to consider. This is about us.

I've written at length about this on my blog-series on ai-ethics: Turing's mirror - Turing's Duck - Turing's Razor

To me the separating screen in Turings test really functions as John Rawls' "veil of ignorance" or the blindfold on Lady Justice: "What if we didn't know if it was a man or a bot?"

So for me, unwilling to make a priori human vs bot distinctions, this podcast made a threasure trove of cringeworthy moments. Almost each time the 'human' is explicitely mentioned:

• When "human dignity" is considered - as if the value of one's life is measured by the way it is taken away.
• When killing robots are said to "dehumanize war" - as if man needed help to do that, really?
• When we seek "meaningful human control" - as if we really trust humans?

As an aside: I live in Flanders, Belgium, near the visible remains and memory of the devestation of world war I. Maybe the CCW should have be held over here, in stead of in Geneva?

I loved the "do no harm" approach. But when it comes up, it gets to be the prerogative of the "medical community" (some special brand of humans?). Why is this not considered the core of the more broad "human nature" (military and law-enforcement communities included). And if so, why would this not naturely be expanded to a "universal guiding principle" that also drives and governs automates?

In our own history we continue to abuse abstract devisions to separate, to blame, to dehumanize, to oppress and finally to kill. Let us stop now. AI challenges should help us overcome differences and devisions between humans; let us not need one more distinction to achieve that.

-oOo-

LnAWs

So obviously. I find it awkward to hear fifty minutes of talk about banning lethal autonomous weapons, and just take for granted: the natural existance of lethal non-authonomous weapons.

Whatever rules we have on the latter, should naturally be extended and applicable to these new ones. And if the new ones make us reconsider: it must be because we hadn't thought well enough about the old ones in the first place? (No, I'm not baiting for NRA style reactions. This is not about the US)

Our current approach to lethal weapons shows we can be organisationally realistic and legislatively optimistic at the same time.

Legislation already states "You should not kill". Still we understand bad sheep will emerge, so we introduce 'law-enforcement', a state organized monopoly on violence to be used to avoid greater harm / more violence. This tends to work. The strange thing is: we know individuals within the law-enforcement fail. Apparently this proclaimed "meaningfull human control" is not flawless. This shows our trust does not go towards those individuals, but to the institute.

We are in fact *not* looking for individual human control, we are satisfied with an organizing controlling-society. A society defining and adjusting the policies and rules of engagement. One that supervises and reports back on actual execution. One that disciplines the abuse of trust. One we are part of ourselves.

-oOo-

To close up: I really think (paradoxically) that calling to "Ban LAWs" is the worst possible strategy at achieving a ban on LAWs. (or rather LWs of any kind)
In dossiers like this (strong opposing ethical matters of principle) the solution never comes from those digging-in or standing their ground. Not from those declaring their views as "non negotiable". In this case I would expect more practical result from carefully leaving the high moral ground towards a negotiable position of some objectively verifiable test. From changing the narrative from "Never cross this line" to "Ok, but only if it passes this level".

You might of guessed: In my world-view passing that very test that makes any law-enforcer deserving of "our (society) level of trust"; that test should be applicable to both man and bot. If we end up in a future where we can gradually raise the bar in that test, we should consider that a good thing. Even if those levels grow to be achievable only by 'them'.

One might recognize in this strategy the vague reflection of what Turing did in his paper "the imitation game": Facing the claim that "computers will never be intelligent", he simply made 'intelligence' into a falsifiable assertion: an objective test. By hiding the nature of the participants behind the screen, he left the a priori principle that it (intelligence) could not be achieved by one of them. In return we got into an interesting race of "ever better".

-oOo-

This comment displayed some agency in stubbornly requiring publication here, to balance the irony and frustration of getting killed off (i.e. marked as spam, probably for containing a perfectly valid URL) by, surely, a robot!

My (lengthy) reaction to https://t.co/RA4HGETJ98
from @FLIxrisk got automatically (oh irony) *killed* (rather marked as spam) by the bot @disqus

Lucky for me I could give it a second life: https://t.co/W638vnhWRk

— ☮️ Marc Portier (@mportier) 10 april 2019

Het ministerie van “Meta Zaken”

Bedenkingen over #migratie en #klimaat naar aanleiding van #marrakesh 

Voor wie het gemist heeft. In de marge van het politieke nieuws deze week was er een spontane en emotionele uitbarsting van Tom Lenaerts (@lenaertst), een terugfluitende reactie van Johan Op de Beeck (@Johanopdebeeck), en een fijne (maar berustende?) duiding van Tinneke Beeckman (@TBeeckman).

Aangezien ik iedereen altijd gelijk wil geven, moet ik me wel afvragen of Johan wel juist heeft gehoord wat Tom heeft gezegd? (Of toch minstens wat ik erin had gehoord?)

Roept hij echt op om het publieke debat te stoppen en in de achterkamertjes te gaan compromissen?  Hij zei toch “Los het op”?  Dat was toch niet mis te verstaan als “Steek alle energie in de oplossing (en het daarvoor nodige debat)!”. Wat hij nog verder verduidelijkte met “... maar niet in «dat circus»”. 

Wie heeft hoe lang wat laten liggen in dit dossier? Wie verandert er wel of niet van gedacht? En wanneer is dat te laat? Wie zet wie met de rug tegen de muur? Wie valt wanneer waarover? Waar is de stekker en wie trekt er echt aan? Wie kunnen we de zwarte piet doorschuiven? Hoeveel rode lijnen gaan we trekken en wie is ze aan het overschrijden? Wie denkt (of beweert) het meest de publieke opinie achter zich te hebben, of anderzijds net hierdoor achter zich te krijgen? Want vooral: wie gaat volgende verkiezingen winnen?

Dus, ja, zelfs “Alsjeblieft, geef ons natúúrlijk dat debat”.  Maar mag dat dan gaan over de kern van de zaak, en niet over de spelletjes van tweede en derde orde? Dus wel over aan wat de mensen, burgers of migranten ten goede komt, maar niet aan waar de politici beter van worden? 

Met recht en reden wordt dat verwoord als “Ben je niet beschaamd?”, met recht en reden wordt dat onthaald op “spontaan applaus”.

Wat als elk woord in het debat zichtbaar wordt gewogen volgens de voorspellende calculatie van “de volgende verkiezingen”, en niet in het ernstig en efficiënt uitoefenen van het huidige mandaat?

Gewone mensen (zoals Tom en ik) vinden echt niet het inhoudelijke debat storend.  Ze hekelen wél het onevenwicht aan energie dat besteed wordt aan de nodige oplossing versus aan de neveneffecten. 

Het mag echt (publiek) duidelijk zijn dat sommige kwesties lastig en moeilijk zijn, maar het zweet dat bij die beraadslagingen van onder de deur loopt hoeft echt niet zo sterk te ruiken naar gespin en zelfbehoud.

Wat ik onze Tom luidop hoorde afvragen: “Beste politici, mag het heel eventjes niet over *jullie* gaan?”  We hebben voor jullie gekozen om in onze naam keuzes te maken.  Geniet van dat vertrouwen, maar kies dan minstens deftig over wat met dat vertrouwen, die tijd en energie te doen.  Want ja, de verzameling «Zichtbaar Foute Keuzes» maakt jullie minder bruikbaar als opvoedkundig voorbeeld voor de burger in het algemeen, en onze kinderen (de dochter van Tom) in het bijzonder. Ook daar heeft hij zonder meer een punt.

Die gepaste verontwaardiging zomaar als antipolitiek of populisme wegzetten is gewoon een exponent van “niet willen luisteren”. 

-oOo- 

Maar toch.  Ook de afgeleiden van hogere orde hebben hun rechten. We moeten durven aandacht geven aan de manier waarop, hoe het systeem werkt, hoe het proces verloopt.  Maar laat ons dan alsjeblieft meteen de overtreffende trap aanpakken. Let’s go meta all the way! 

Rond al die politieke spelletjes ontspruit namelijk een bijzonder boeiende vraag: Waarom zijn die blijkbaar zinvol, nuttig, winstgevend?

Welk systeem dicteert dat?  En waarom zouden we dat systeem zelf niet nu en dan in vraag stellen?

De mandatarissen zijn volgens mij niet ter kwader trouw.  Oké, ze gamen overduidelijk het systeem. Maar ze worden daartoe geprogrammeerd door het systeem zelf. Binnen de grenzen die erdoor worden opgelegd vinden ze een strategie die blijkt te werken. Of dat hopen ze toch. We kunnen hen dan wel verwijten de verkeerde keuzes te maken, maar ze kiezen echt niet zo makkelijk zelf welke keuzes er te maken zijn.

Het systeem al te veel in vraag stellen is voor hen ook echt niet makkelijk.  Dat neigt namelijk nogal snel naar de paradox van de zelf-negatie waar wel meer organisaties last van hebben: gezien de set van huidige regels precies hen heeft geselecteerd (verkozen), geldt dat bijna vanzelfsprekend als bewijs van de degelijkheid ervan. Ga er dan maar aan gaan staan!

De machteloosheid die ook Tinneke schetst maakt duidelijk hoe de spelers door het systeem bespeeld worden. De onderstroom wordt subtiel opgedrongen maar verder zonder morren overgenomen: eten of gegeten worden, winnen of verliezen, wij of zij. De nieuwe ficties van onze tijd. De gangbare cultuur. Zo is het nu eenmaal. 

Maar we moeten durven weigeren. De macht die ze van het volk krijgen is inclusief de mogelijkheid om het systeem bij te sturen.  De quote van Alice Walker wordt zowaar van toepassing op onze machthebbers zelf: “The most common way people give up their power is by thinking they don't have any.”

In de bedrijfswereld zijn nochtans tegenvoorbeelden.  Daar wordt vaak wel disruptie en innovatie omarmd en moedwillig opgezocht.  De wijsheid geldt dat “Wie zichzelf niet in vraag stelt zal de verandering, die hen uiteindelijk buitenspel zet, zelfs niet zien aankomen.”

De kerngedachte van democratie is dat de stoel van de macht vacant blijft (trouwens ook ooit op een lezing van Tinneke geleerd als ik me niet vergis).  De enige zekere weg tegen totalitaire regimes is het vasthouden aan het vaak, maar geordend (geweldloos) wisselen van de macht.  Binnen datzelfde kader zou het niet vreemd moeten zijn als we ook in elke legislatuur gericht gaan zoeken naar aanpassingen van de structuren van de macht: Het systeem zelf bijsturen dus.

Ooit was dat trouwens wat ik gewillig dacht te horen in het betoog van een lokale partij die opkwam met een visie op “goed bestuur”, aangevuld zelfs met een natuurlijke oproep voor een nodige focus op een “staatshervorming”.  Dat laatste woord heeft de kracht om op te roepen tot een goed overwogen systeemdenken. Een kracht om te (denken, durven, doen) veranderen. Helaas is de term snel semantisch strikt vernauwd tot een enge “communautaire context” en dan opgeborgen. In de feiten vertaald in mee hardnekkig volharden in de overbodige spelletjes. De gemiste kans dus om uit te zoeken hoe we de spelletjes overbodig maken.

En laat het meer dan een beetje nodig zijn.  Op het inhoudelijke niveau zijn er verdomd lastige uitdagingen die allemaal vele keer groter lijken dan onszelf: #migratie en #klimaat om er maar even twee te noemen.  Vandaar de spontane vraag of ons onvermogen om daar adequate antwoorden voor te formuleren niet op het metaniveau te lezen zijn als de symptomen van een dieper systeemfalen, van een mislukkend overlegmodel.  Want zo naïef wil ik wel nog zijn, die brave politici, willen allemaal het goede. Die weten ook dat de simplistische totalitaire reflex de zaak niet gaat oplossen.  Vanuit een voldoende misleide meerderheid met wat toegevoegd geweld een tiran aanduiden, en de rest laten buigen of barsten is niet wat we zoeken. De inzichten van onze vooruitgang zeggen net dat de vernieuwende oplossingen niet meteen door de meerderheid worden gezien en gedragen. Je moet er actief voor open staan en naar zoeken op de plekken waar je het niet verwacht.  De stijgende complexiteit maakt het ook twijfelachtig dat je zonder overleg of genuanceerde aanpak het antwoord vindt.

Geëngageerde politici staan voor iets, heet het. Maar dat "iets" mag gerust ook een waardige stijl, een vlot proces, bestuurskunst, of een toonbeeld van overleg zijn: met aandacht voor goede ideeën uit minderheden bijvoorbeeld. Aangevuld met de juiste experts is dat misschien zelfs nuttiger dan de eigen vermeende dossierkennis.

Dus ja, gelieve het toch eens te overwegen: een “Ministerie van meta-zaken”, waar men actief op zoek gaat naar een blijvend nodige hervorming van de systemen (structuren, organisaties, processen, verkiezingen, volksbevraging, inbreng, maatschappelijk debat, …) Want al slagen die er overwegend in een goed werkende staat en samenleving te realiseren, er lekt echt nog veel te veel nuttige energie weg in dingen die er eigenlijk niet toe doen.

Zonder zo'n ministerie, blijven blind volharden in het spel voor het spel zelf, wordt, (merci Tom), ervaren als beschamend.

-oOo-

Toch nog even mild ontsluieren van waar dit allemaal komt om te vermijden dat men mij al te veel originaliteit gaat verwijten.  Er valt rond systeemdenken echt niet te ontkomen aan die ingesleten opleiding ingenieur systemen en regeltechniek, maar dit verhaal drijft vooral op het recent inlezen in zeer uiteenlopende zaken: 

• #artificialstupidity over de systematische controle-crisis waarmee de doorgedreven automatisering ons confronteert
• #zigzagpodcast en #theguardian over de vertrouwens-crisis die we vandaag de dag kennen onder de vlaggen van #fakenews en #populisme
• #deepdemocracy over de zoektocht naar manieren om alle goede ideeën een kans te geven, vooral als die door een meerderheid zouden kunnen over het hoofd gezien worden
• #prstv over de boeiende werking van andere kies-systemen (zoals bv. in Ierland) en hun herprogrammerende effecten op hoe burger en polici erdoor met elkaar omgaan. Een snelle intro tot de kracht ervan vind je in de podcast Tweak the Vote van Radiolab

-o0o-

update hetzelfde maar dan kort en krachtig door @StijnDePaepe

Oprispingen, relletjes
en politieke spelletjes.
Onderhoudend, daar niet van,
maar 't is zo stilaan welletjes.
🗣🗣🗣
Over #Michel en/in de #Kamer.@demorgen: pic.twitter.com/j9HDDk39PX

— Stijn De Paepe (@StijnDePaepe) 13 december 2018

update Tangentieel verwant sterk stuk in De Tijd een weekske later: Het ironische van de ironie.

Tussen U en Mij: Bekentenissen over mijn privacy

(van een beëdigd leugenaar)

Liegen mag wél

Jammer dat je het zo laat, en van mij moet horen maar hier is het: liegen mag. Ik raad het zelfs aan als meest effectieve manier om marketeers aan te leren dat wat zij doen echt niet mag. Ik doe het zelf al jaren, en je hebt er de zegen van de GDPR of je moeder niet voor nodig.

Afgaand op hoe ik de voorbije jaren ben omgesprongen met de verplichte velden van digitale formulieren ben ik:

• sedert ik ben geboren op 1 januari 1900
• heel vaak van naam veranderd
• steevast te bereiken op het algemeen nummer van het opvragende bedrijf zelf
• woonachtig in de Ikwooneldersweg 2 te 1110 Nergensgooigem
• gezegend met meer geslachten en voorkeuren dan er in de nieuwste variant van het LGBTQ acroniem zijn vervat.

Tegen de plaag van de "verplichte velden" is de vriendelijk meegaande leugen je beste medicijn.  Hou er wel je hoofd bij: enkel als het veld niet voor jou nodig en controleerbaar goed moet zijn (een levering aan je thuis-adres bv) dan is het onnodig en dus *niet* verplicht.  Het ergerlijk asteriksje (*) naast dat veld mag dan het tegendeel beweren, het verplicht mij slechts tot één iets: de leugen om bestwil. Zie het gerust als mijn spontane bescherming van de vrager tegen een forse GDPR-boete. "Je hoeft dit niet te weten, dus weet je het beter niet!"

Je privacy beschermen begint zo dus altijd bij jezelf.  Het is nog niet te laat. Je kunt hier vandaag ook nog mee beginnen, en geef het meteen ook je kinderen mee. Noem het dan voor de goede orde niet "liegen" maar “burgerlijke ongehoorzaamheid”.
Breid je nieuwe inzicht meteen ook uit naar de niet virtuele wereld: ergerlijke aanhoudende petitiejagers zet je in hun hemd als hun lijsten ook klagers als Superman en Garfield Dekat bevatten. En het achterkantje van de klantgerichte korting-spaarkaart voor product xyz is even toegeeflijk, en dus bedoeld voor dit soort, euh, onnauwkeurigheden.

Voor de nerds: dit is ook waarom ik een plugin als die van AdNauseam zo geweldig vindt. De geruststellende zekerheid: Al is het algoritme nog zo snel, een ander én slimmer achterhaald hem wel.

Bang zijn dan weer niet. Zeker niet voor data.

Tot zover mijn hopelijk overtuigende geloofsbrieven richting eervolle vermelding in het kamp van de moderne rebellen tegen de samenzwering van de wild om ons heen grijpende controle-samenleving.
Maar kunnen we wel even rustig én ernstig blijven? En het probleem netjes scheiden van de vooruitgang?

Biometrische data (DNA, gezichtsherkenning of vingerafdrukken) hebben vele keren meer nuttige en positieve toepassingen dan ergerlijke of ronduit gevaarlijke.  Die laatste geven terecht aanleiding tot gepaste voorzichtigheid, transparantie en controle.  Maar iedereen die zich daarop beroept om nu en dan wat tegen te houden omdat het nu nog niet voorzichtig, transparant of controleerbaar genoeg is, moet zichzelf ook verplichten om de regels goed te krijgen en daarna zo snel mogelijk iedereen van de nuttig effecten te laten profiteren. Dit verondersteld de falsifieerbare aanpak van je protest: maak duidelijk onder welke voorwaarden het wel aan je eisen voldoet. Het is al te lang wachten op nooit.

Privacy is een gemeenschappelijk goed, geen absoluut en onvervreemdbaar individueel recht.  De slogan "het moet een persoonlijke keuze zijn" gaat dus niet zomaar op.  Het is gepast dat we durven vaccinaties verplichten om een collectief belangrijk medisch succes te boeken en de last ervan ook met iedereen te delen.  Op dezelfde manier moeten we durven om persoonlijke individuele vrijheid af te wegen tegen collectieve voordelen.  Gewoon qua principe lijkt me dat een basisvoorwaarde voor een zinvolle dialoog: die gaat dan over waar we het centerpunt van die balans leggen, en hoe we dat blijvend bewaken.

Elk zijn naïviteit

Maar vraag me dus niet om te kiezen tussen de twee strekkingen die in dit debat tegen elkaar opbieden: de kampen "Ik ben goudeerlijk en heb niets te verbergen" vs. "Je hebt wel iets te verbergen".  Het is moeilijk zoeken naar een stukje vaste grond in het moeras van bodemloze naïviteit die van de beide kanten over en weer geslingerd wordt:

• Je kunt de vooruitgang toch niet tegenhouden.
• Het is niet omdat ze nu braaf zijn, dat ze braaf gaan blijven.
• Ik ben geen crimineel. Jij wel misschien?
• Als we het niet zelf controleerbaar doen, doet een ander het oncontroleerbaar.
• Dit is een hellend vlak.
• Ik wil niet zo gecriminaliseerd worden.
• ...

Grappig is weerom de verplichte koppeling van dit debat aan de allesoverheersende mythe van de links-rechts tegenstelling.  Afhankelijk van je laatste uitspraak en je vermeende "kant van dragen" oogst je meteen het snerende verwijt uit één van deze kwadranten.

Vatstelling: In elk kwadrant blijft alvast de ruimte om de tegenpartij te ontslaan van kwade bedoelingen en slechts te kiezen voor de variant die met de air van voorkennis de tegenstander mild de mond moet snoeren met

« Ah, gij goedbedoelende naïeve kloot toch. Denkte gij nu echt… »

Paradoxaal aan dit wederzijds naivety-shaming is dat deelnemen aan het debat an sich geen enkele zin heeft als je niet minstens gelooft dat er oplossingen haalbaar zijn.  Alle haalbare oplossingen zullen altijd een midden zijn tussen (voorzichtig) gebruik toelaten enerzijds en reguleren plus controleren anderzijds. Aan die oer-naïviteit is elke oprechte deelnemer dus a priori verkocht.

Het concreet afspreken van wat we dan gaan doen wordt sowieso een evenwichtsoefening genre Jenga.  Wie meespeelt klopt niet hard op tafel, maar houdt de adem in en doet hard zijn best om uitschuivers tegen te gaan; en de tafel waarop we spelen, die staat best zéér stabiel.

Vrij, én trots

En dat brengt ons bij de kern van de zaak.  Niet privacy, want dat is maar van tweede orde. Terwijl we ogenschijnlijk over privacy praten, gaat het eigenlijk over mekaars veiligheid én vrijheid. Niet over de tegenstelling ertussen, noch over het verbergen ervan.

De stabiele tafel van zekerheden waarop we het spelletje beginnen is dit:  hoe garanderen we mekaars veiligheid én vrijheid.  Met dat voor ogen merk je meteen wat er vals is aan de one-liner of ik nu íets of niets te verbergen zou hebben.  Het gaat helemaal niet om het spoor of het bewijs, maar om wat daar dan mee gedaan wordt. En het gaat niet om alles publiek te maken wat je in alle vrijheid doet, maar of dat finaal ingaat tegen je gegarandeerde veiligheid.

Of uit mijn sporen blijkt dat ik nicht of hoerenloper ben zou los door de muur van onze heersende shaming cultuur heen moeten knallen.  Van de collectieve "Et alors ?" zouden we een week lang onze schouders niet meer naar beneden mogen krijgen.  Dat is de ware ambitie. En die is bangelijk afwezig in het huidige oppervlakkige debat.  Dit is het beeld dat ik heb van zowel-de-niets-als-iets-verbergers: die zitten samen in een hoekje te fluisteren "ja jong, dat onnoembare wat je doet, dat mag (of niet), van mij toch, maar hou het stilletjes en verborgen, wat niet weet, niet deert." - terwijl we nog door de megafonen keihard moeten pleiten voor "Een wekelijkse Gay Pride", "Op de grote markt!". Waar het echt om gaat: Ik? Iets te verbergen? Nee! Iets te tonen en te zeggen over hoe ik echt ben, en leer daar dan gewoon eindelijk eens mee te leven.

Welk vals discours toch? Als dit gaat om de vrijheid om te mogen verbergen? Wat met mijn vrijheid om niet te moeten verbergen? De enige vrijheid die mij wat waard is, is deze waar ik trots mee op straat mag komen. Terwijl ik mag weten dat ongewild geraakte heilige huisjes daarbij niets uitmaken voor mijn persoonlijke veiligheid.  Wat als we dat nu als fundament wederzijds kunnen garanderen? Om mee te beginnen?  Dan lijkt me het zo snel duidelijk dat jouw recht om nu en dan iets te verbergen vanzelf hand in hand gaat met mijn onvermogen om geïnteresseerd te zijn in elk mogelijk detail van je bestaan.  Maar ook dat het vanzelf duidelijk is dat het slechtste wat je overkomt door niet te verbergen een medewerking is aan een gegarandeerde verbetering van collectief nuttige resultaten. Zalig paradoxaal? Niet echt: mijn blijvende zoektocht naar paradox op paradox leert me dat in die gevallen altijd een verbluffend eenvoudig antwoord ligt te wachten op het niveau die de ogenschijnlijke tegenstelling overstijgt.

Dus laten we concreet worden: vingerafdrukken op de be-eid

Of ik daar dan nog een mening over heb? Tuurlijk. Die is net als al het voorgaande eenduidig: ja, nee, zo snel mogelijk én zeker zo niet.

Eerst mijn hoofdreflex dan maar, die is eerder meta: zo voeren we dit debat toch niet?  Met half opgelaten ballonnetjes van onduidelijke systemen zonder ruimere context.  Foei aan de pers die het zo durft presenteren ook.  De enige nuttige vingerwijzing die er ergens was bleef verborgen achter het mystieke "er waren opmerkingen van de privacycommissie, en die zijn onvoldoende geadresseerd in het nieuwe voorstel" maar waar het dan inhoudelijk om ging was nergens^(*) echt te vinden.  Dus wel even de controverse aanwakkeren, maar "Ho!" als het gaat om Jan Publiek ook inzichtelijk te laten meedenken, dan is de inkt op?

Ik mis dus meer detail om nog te weten hoe vrij en veilig ik ben. Wie dat voor mij (zou moeten controleren) en welke garanties ik daarvoor krijg.  En ik wil de pers niet te hard afvallen, het is niet allemaal hun taak: wie met dergelijk voorstel afkomt moet zichzelf verplichten spontaan dit soort duidelijkheid mee te geven.

Maar wees gerust, mijn initiële reactie gaat dan even keihard richting het koor aan voorspelbaar nay-sayers die ofwel ook geen inzage geven op de extra informatie die zij beweren te hebben, ofwel in de vergelijkbare onwetendheid leven, maar daarin geen belemmering zien om de eigen stellingen niet nog verder in te graven en louter met emotionele wijsheid de polarisatie verder aan te scherpen.  Kijk: als je vlammende anti-artikel nergens gewag maakt van een geschetst inzicht in bestaande positieve aanwendingen en een set van correcte regels en procedures voor de controle erop, dan heb ik aan het lezen ervan ook maar enkel mijn tijd verspild.

Zelf zie ik alvast danig wat voordelen van een door onszelf (= ja, echt een andere naam voor overheid) gecontroleerd werkbaar systeem voor identificatie op basis van biometrische gegevens.  Ik gebruik dat soort technologie al op mijn telefoon, en vind mezelf daarin nodeloos naïef: een meer lokale greep (dan de Chinese smid en de Amerikaanse coder) en garantie op dat soort spielerei zou me wel zinnen.  Anderzijds ben ik ook wel overtuigd dat ik dankzij die technologie beter af ben.  De wereld die zichzelf nog immer recht houdt met wachtwoorden en pincodes roept niets anders dan middeleeuwse beelden in me op: ridders, draken, slotgrachten, ophaalbruggen en jonkvrouwen Zo naïef ben ik dan weer niet? Echt beangstigend is dat we de controle op het verifiëren van identiteit door de oude wijkagent en postbode aan het verliezen zijn: via email en gezichtsherkenning aan tech-bedrijven en phising identity-thieves

Heb ik gezegd dat we het dan toch maar zo meteen moeten doen?  Bahnee. Als we het erover eens zijn dat we niet de nodige garanties krijgen in de huidige manier van werken, laat ons dan vooral een goede campagne voor burgerlijke ongehoorzaamheid bedenken.  De populistische oproepen alla "from my cold dead hands" vind ik dan nogal macaber. Doe mij maar een goede DoS attack:  afspreken om allemaal een nieuwe pas te gaan ophalen op de laatste dag van het oude model.  Dan testen we fijn de beperkingen van hun systeem én kopen we onszelf toch weer tien jaar tijd om dat hele zaakje proper uit te klaren.

(Of tot je die laatste vingerafdrukvrije kaart verliest. Hopelijk gebeurt dat niet op een plek waar je niet wou gezien worden.)

(*) update De tijd kwam op 25 okt dan toch met wat meer diepgang en inhoud. Hoera!
update De standaard van 29 okt ging zelfs over tot een genuanceerde opinie met zin voor evenwicht en duiding. Er is waarlijk nog immer hoop.