In de nasleep van de recente Amerikaanse verkiezingen regent het vaker dan anders Hitler-vergelijkingen. Voor zij die bekend zijn met de "Wet van Godwin" geeft dat dan een soort meta-haakje om er niet alleen aan mee te doen, maar tegelijkertijd ook de zinvolheid ervan in vraag te stellen of net te verdedigen.
Als wijsneusje die er te makkelijk prat op wil gaan was ik dus maar 1, 2, 3 dergelijke artikels in tweets als "godwinnekes" gaan oplijsten. Dat was leuk op zich tot Andreas ook wel vroeg naar een meer inhoudelijk antwoord.
Ik doe even een gooi.
Alleen: de hele Hitler/Nazi geschiedenis is nog steeds zodanig verbrand dat elke associatie ermee meteen gelijk staat aan afbranden en besmeuren. Gevolg is dat verdere zinvolle inhoudelijke argumenten afketsen op een opgetrokken pantser van verwijten en verdachtmakerij. Wie ermee begint hoort meteen de gevolgen:
"De goede sfeer viel hoorbaar aan scherven" (Tom Lanoye, Gelukkige Slaven)
Best jammer eigenlijk. Ook inhoudelijk. De Duitse Gründlichkeit van toen had gewoon echt een aantal zaken goed. (Foei. Hoe durf ik?) Organisaties als Kind & Gezin, de (toch geen Belgische uitvinding) Autobahn, en ongeveer alle contra-roken-campagnes zijn schatplichtig aan het goede inzicht van die verderfelijke nazi's. En laten we vooral het kroonstuk niet vergeten (mij aangedragen door een Britse komiek wiens naam ik ben vergeten) Never forget: Who killed Hitler? Ah!
Geef toe, had het iemand anders geweest, hij had nu een standbeeld én straat in elke stad van Europa.
Enfin, genoeg gelachen. Dus ja, doe maar. Lessen uit het verleden oprakelen. Ons de spiegel van de tijd voorhouden. Essentieel. Maar wees je dus bewust van de neveneffecten van die "jaren 30-vergelijking" en de bijhorende donkere Harry-Potter-film-stijl.
Dus waarom ons niet afvragen of er geen minder verbrande of zelfs meer nuttige geschiedkundige periodes zijn om ons punt naar zijn bestemming te voeren? Bij het tweeten van dergelijke lijstjes van gelijkaardige Godwinnekes is dát de vraag die opborrelt: Als iedereen datzelfde vergelijkpunt neemt, is het dan echt omdat de match zo treffend is? Is er sprake van wat collectief gebrek aan inspiratie? Of zijn we zo geschokt dat we de taboes voorbij en Godwin-ten-spijt maximaal effect uit onze oproepen willen oogsten?
Moeten we eerlijk toegeven dat we de besmeur-neveneffecten eigenlijk zoeken? Zijn we dan maatschappijkritisch journalist en opniemaker, of toch eerder 'Jay Vleugels' gewijs de Drama Queen die nog even zijn juiste emoties zoekt (bij zoveel mogelijk mensen)
Dat historisch oprakelen van "toch niet weer van dattum" koppelen aan "en zo gaan we daar deze keer op reageren". Op dat punt scoorde het artikel van Rutger Bregman meer punten. Een artikel dat doet nadenken over wat we zelf kunnen doen.
Dus wie heeft de juiste wat-als-scenario's in de schuif liggen? Wat waren de kantelpunten tussen '33 en '45 waar het anders had kunnen lopen? Waar schuift de vredelievende meerderheid van de helling af richting de "we kiezen om het niet te weten". Hoe vermomt journalistiek zich toch nog herkenbaar in propaganda? Waar verliezen mensen het onderscheid tussen groep en identiteit en hanteren ze die versmelting als motivatie om andere groepen te onderdrukken.
Nee, ik merk gelukkig net op tijd hoe bovenstaande paragraaf in dezelfde objectieve valkuil trapt: enkel bezig zijn met het terugvinden van ijkpunten en vergelijkingen met doemscenario's helpt, maar vermoedelijk niet genoeg.
We zijn door de Godwinnekes van de voorbije week alvast voldoende aandachtig mag ik hopen. Maar wat er van hier af gebeurt, zal vooral afhangen van wat we concreet met die aandacht gaan doen.
update: 2 maand na deze post blijkt niemand minder dan Godwin zelf, bovenstaande iets beter te hebben uitgewerkt - blijkbaar al 1 jaar eerder :)
Als wijsneusje die er te makkelijk prat op wil gaan was ik dus maar 1, 2, 3 dergelijke artikels in tweets als "godwinnekes" gaan oplijsten. Dat was leuk op zich tot Andreas ook wel vroeg naar een meer inhoudelijk antwoord.
Ik doe even een gooi.
Godwin negeren is nuttig.
Nee, ja, natuurlijk. Andreas' artikel vind ik gewoon goed, to the point en onderbouwd. Zelf zou ik veel korter door de bocht gaan: Maatschappijkritiek die niet verwijst naar geschiedenis, naar vergelijkbare klimaten, naar te vrezen herhaalde fouten uit het verleden mist snel wat nuttige fundamenten om zijn voorspellingen of waarschuwingen voor de toekomst te onderbouwen. Vooral doen dus.Alleen: de hele Hitler/Nazi geschiedenis is nog steeds zodanig verbrand dat elke associatie ermee meteen gelijk staat aan afbranden en besmeuren. Gevolg is dat verdere zinvolle inhoudelijke argumenten afketsen op een opgetrokken pantser van verwijten en verdachtmakerij. Wie ermee begint hoort meteen de gevolgen:
"De goede sfeer viel hoorbaar aan scherven" (Tom Lanoye, Gelukkige Slaven)
Best jammer eigenlijk. Ook inhoudelijk. De Duitse Gründlichkeit van toen had gewoon echt een aantal zaken goed. (Foei. Hoe durf ik?) Organisaties als Kind & Gezin, de (toch geen Belgische uitvinding) Autobahn, en ongeveer alle contra-roken-campagnes zijn schatplichtig aan het goede inzicht van die verderfelijke nazi's. En laten we vooral het kroonstuk niet vergeten (mij aangedragen door een Britse komiek wiens naam ik ben vergeten) Never forget: Who killed Hitler? Ah!
Geef toe, had het iemand anders geweest, hij had nu een standbeeld én straat in elke stad van Europa.
Enfin, genoeg gelachen. Dus ja, doe maar. Lessen uit het verleden oprakelen. Ons de spiegel van de tijd voorhouden. Essentieel. Maar wees je dus bewust van de neveneffecten van die "jaren 30-vergelijking" en de bijhorende donkere Harry-Potter-film-stijl.
Dus waarom ons niet afvragen of er geen minder verbrande of zelfs meer nuttige geschiedkundige periodes zijn om ons punt naar zijn bestemming te voeren? Bij het tweeten van dergelijke lijstjes van gelijkaardige Godwinnekes is dát de vraag die opborrelt: Als iedereen datzelfde vergelijkpunt neemt, is het dan echt omdat de match zo treffend is? Is er sprake van wat collectief gebrek aan inspiratie? Of zijn we zo geschokt dat we de taboes voorbij en Godwin-ten-spijt maximaal effect uit onze oproepen willen oogsten?
Moeten we eerlijk toegeven dat we de besmeur-neveneffecten eigenlijk zoeken? Zijn we dan maatschappijkritisch journalist en opniemaker, of toch eerder 'Jay Vleugels' gewijs de Drama Queen die nog even zijn juiste emoties zoekt (bij zoveel mogelijk mensen)
Ok, nuttig. Maar kan het nuttiger?
Nu Andreas me zover heeft om zelf te schrijven (niet enkel te lezen) en dus ook wat meer te denken (onder andere over wat ik heb gelezen), bekruipt me vooral de vraag of we de hele oefening niet nog nuttiger kunnen maken.Dat historisch oprakelen van "toch niet weer van dattum" koppelen aan "en zo gaan we daar deze keer op reageren". Op dat punt scoorde het artikel van Rutger Bregman meer punten. Een artikel dat doet nadenken over wat we zelf kunnen doen.
Dus wie heeft de juiste wat-als-scenario's in de schuif liggen? Wat waren de kantelpunten tussen '33 en '45 waar het anders had kunnen lopen? Waar schuift de vredelievende meerderheid van de helling af richting de "we kiezen om het niet te weten". Hoe vermomt journalistiek zich toch nog herkenbaar in propaganda? Waar verliezen mensen het onderscheid tussen groep en identiteit en hanteren ze die versmelting als motivatie om andere groepen te onderdrukken.
Nee, ik merk gelukkig net op tijd hoe bovenstaande paragraaf in dezelfde objectieve valkuil trapt: enkel bezig zijn met het terugvinden van ijkpunten en vergelijkingen met doemscenario's helpt, maar vermoedelijk niet genoeg.
We zijn door de Godwinnekes van de voorbije week alvast voldoende aandachtig mag ik hopen. Maar wat er van hier af gebeurt, zal vooral afhangen van wat we concreet met die aandacht gaan doen.
update: 2 maand na deze post blijkt niemand minder dan Godwin zelf, bovenstaande iets beter te hebben uitgewerkt - blijkbaar al 1 jaar eerder :)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten